Eerste Hulp bij Etiketten: Insectenmeel
Insectenmeel in brood en andere voeding
Per januari ‘23 is het toegestaan insectenmeel te gebruiken in voedingsmiddelen zoals brood- en pasta. In dit artikel leggen we uit wat wij daar als vegetariërs van vinden. En we leggen uit wat je kan doen als je geen dierlijk insectenmeel wilt eten.
Insectenmeel is niet vegetarisch
Insecten zijn dieren. En omdat vegetarisch eten niets van gedode dieren bevat, beschouwen wij het eten van insecten niet als vegetarisch.
Wij vinden het ook niet nodig om vlees te vervangen door insecten. De vegetarische keuken biedt namelijk genoeg lekkers om zonder vlees te kunnen eten, zoals vegetarische vleesvervangers, maar ook peulvruchten, bonen, ei en noten.
EU besluit over insectenmeel in voeding in 2023
Op 23 januari ‘23 is een wet aangenomen die toestaat dat deels ontvet poeder van krekels (Acheta domesticus) in voedingsmiddelen zoals brood- en pastasoorten mag worden verwerkt.
Om je meteen een beetje gerust te stellen: in tegenstelling tot wat er op het internet veel beweerd wordt, mag het krekelpoeder niet zomaar met bloem vermengd worden zonder het op de ingrediëntenlijst te vermelden. Volgens Foodwatch moet het volgens de regelgeving etikettering beschreven staan als: ‘gedeeltelijk ontvet poeder verkregen uit Acheta domesticus (huiskrekel)’.
Waar kan je krekelmeel in verwachten?
Het krekelpoeder mag gebruikt worden in onder andere bakwaren zoals meergranen brood, crackers, muesliproducten, koekjes, maar ook in pizza, soepen, sauzen, groente- en peulvruchtgerechten, bewerkte aardappelproducten, chocoladeproducten, weipoeder, nootjes en andere snacks, en zelfs bier. Dit zijn veelal producten waarvan we niet gewend zijn dat er dierlijke ingrediënten in verwerkt zijn. Daar zal je nu toch op moeten controleren.
Ook in vleesvervangende producten mag het gebruikt worden. Waarschijnlijk wordt hier als toepassing met name op insectenburgers gedoeld en niet vegetarische of veganistische vleesvervangers. Ook zal het poeder niet heel snel in vega(n) producten worden toegevoegd, omdat het insecteneiwit duurder is dan plantaardig eiwit.
Wel lekker duurzaam, toch?
De ecologische voetafdruk van deze insecten is behoorlijk: voor elke kilo huiskrekels is er 1,7 kilo voer nodig en de methaanuitstoot is vergelijkbaar met zo’n 20% van de uitstoot die vrijkomt bij de productie van rundvlees. Producenten die zich richten op duurzaamheid doen er goed aan om zich te focussen op met name plantaardige producten.
Overigens staan mensen ook niet te springen om insecten te eten: volgens een enquête van de Food Standards Agency met 1.930 respondenten, gaf 67% aan dat zij onder geen omstandigheid eetbare insecten zouden willen proberen. Slechts 13% zou overtuigd kunnen worden als ze zouden weten dat insecten veilig zijn voor consumptie en 11% als het er smakelijk uit zou zien.
Walging en neofobie (de angst om nieuwe dingen te proberen, wat zich vooral kan uiten bij het proberen van nieuwe voedingsmiddelen) zijn duidelijke obstakels die overwonnen zouden moeten worden.
Ook de Wageningen Universiteit heeft een systematische review naar acceptatie van alternatieve eiwitten gedaan. Alle plantaardige eiwitbronnen worden breder geaccepteerd dan dierlijke alternatieven voor vlees. Peulvruchten, zoals bonen en linzen, komen als beste uit het onderzoek. Redenen waarom consumenten hiervoor kiezen zijn: bekendheid, gezondheid, duurzaamheid en sociale acceptatie.
Wat is de oplossing als je geen dierlijk insectenmeel wilt eten?
De oplossing is één van de volgende drie stappen:
- Kijk of het V-Label Keurmerk op het product dat je wilt kiezen staat, ook je favoriete voedingsmiddelen. Naast dat het V-Label geen krekels als ingrediënt accepteert, wordt er ook een laag dieper gekeken of het product echt vegetarisch of veganistisch is. Daarnaast worden er inspecties uitgevoerd op de productielocaties om te controleren of de afspraken gehouden worden.
- Géén V-Label? Lees op de ingrediëntenlijst of er insecten- of krekelmeel in verwerkt is. Ga niet af op alleen een claim vegetarisch of vegan van de producent zelf. Producenten kunnen zelf namelijk nog (incorrecte) claims op hun verpakkingen zetten! Het belang van een onafhankelijk keurmerk als het V-Label is hiermee daarom nóg groter geworden.
- Bij producten zonder ingrediëntenlijst, zoals brood van de bakker, zal je het bij de bakker of producent zelf moeten navragen. Dat geldt ook voor gerechten van een traiteur of cateraar, en natuurlijk in een eetcafé, lunchroom of restaurant.
Waarschijnlijk zal het niet snel in producten te vinden zijn en daarom is het erg vervelend hoe dit besluit onzekerheid aan de vele vegetariërs en veganisten in de EU geeft.
Heb jij wel een product gevonden waar het krekelpoeder in zit? Maak een foto van de voorkant en de ingrediëntenlijst en stuur deze aan ons door te mailen naar voeding@vegetariers.nl.
Bronnen insectenmeel in voedingsproducten
- Eur-lex.europa.eu (document 32023R0005);
- Foodwatch.org;
- V-Label International;
- Onwezen et al, 2020 https://doi.org/10.1016/j.appet.2020.105058;
- Ecologische voetafdruk.
Geschreven door: Daniël Gerritsen, Maatschappelijke Profilering en Voeding- & Gezondheidsexpert van de Vegetariërsbond / gepubliceerd: 02-02-2023
Heb je een vraag over een etiket?
Stel ‘m aan onze expert voeding & gezondheid.
Help ons meer voorlichting geven, o.a. over insectenmeel
Hulp in de vorm van donaties, lid worden of vrijwilligerswerk kunnen wij als structureel onderbezette en overvraagde Vegetariërsbond in deze tijden goed gebruiken. Hartelijk dank!
Meld je aan bij onze nieuwsbrief, en je ontvangt twee keer per maand o.a. informatie over voedingsproducten.