logo V-Label International

Schijf van vijf en de vega varianten

Schijf van Vijf en de vega varianten

De Schijf van Vijf, het ijzersterke voorlichtingsmodel van het Voedingscentrum, heeft er sinds dit jaar twee plantaardige varianten bij. Hoe zat het ook alweer met die Schijf van Vijf? Bij elke maaltijd moet je iets eten/drinken uit elk van de vijf vakken: het groente- en fruitvak, zetmeelvak, vetvak, eiwitvak en vochtvak. Je zou denken dat het verschil bij een plantaardige schijf vooral in het eiwitvak zit (geen vlees, vis, zuivel, en eieren), en de andere vakken hetzelfde zijn. Iedereen moet tenslotte 250 gram groente per dag eten. Dat klopt grotendeels, maar er zijn ook verschuivingen in de andere vakken. Hier wordt uitgelegd hoe dat zit.

Schijf van Vier en V-schijf

Een meer plantaardige variant van de Schijf van Vijf is niet nieuw. De Kleine Aarde uit Boxtel (centrum voor alternatieve leefwijze, inmiddels ter ziele) had al in de jaren ’80 een eigen variant: de Schijf van Vier. De Vegetariërsbond brengt al bijna 20 jaar haar eigen schijf uit: de V-schijf. In het eiwitvak van de Schijf van Vier stond geen vlees, maar wel vis, melk, kaas, eieren, en peulvruchten. Noten stonden in het vetvak (noten bestaan voor de helft uit gezonde vetten). In de V-schijf staan noten in het eiwitvak, naast vleesvervangers, zuivel, kaas, en eieren. Peulvruchten zijn ergens in het vormgevingsproces verloren gegaan.

Vegan Schijf

De Vegan Schijf is vorig jaar samengesteld door de deskundigen van de voedingscommissie van de Nederlandse Vereniging voor Veganisten. Er zijn overeenkomsten en verschillen met de Schijf van Vijf. Het vocht- en vetvak zijn verdwenen. Voldoende vocht wordt als extra tip gegeven, buiten de schijf. Het eiwitvak is opgedeeld in peulvruchten (inclusief sojadrank en tahoe) en noten. Speciale aandacht is er voor calciumrijke producten zoals broccoli, spinazie, gedroogd fruit (dadels en abrikozen), noten, tahoe, en sojadrank. Vitamine B12-, algenolie-, en vitamine D-supplementen worden aanbevolen als extra tips buiten de schijf.

Schijf for Life

De Schijf for Life werd in september dit jaar gelanceerd door zeven diëtisten als een plantaardig alternatief voor de Schijf van Vijf. Deze nieuwste versie heeft vier vakken en lijkt op de Vegan Schijf. Het vochtvak is ook hier verdwenen (wel staat er een fles water in het groentevak) en het eiwitvak bestaat uit peulvruchten, tahoe, tempeh, en sojazuivel. Noten staan weer in het vetvak, met een vermelding van lijnzaad voor omega 3-vetzuren. Ook hier worden supplementen met algenolie, vitamine B12, en vitamine D3 aanbevolen. Wat mist in vergelijking met de Vegan Schijf zijn tips voor voldoende calciuminname.

Voedingskundige analyse

Het is duidelijk dat deskundigen goed hebben nagedacht over beide schijven. Voor een groot deel ben ik het ermee eens, al zou ik soms andere accenten leggen, adviezen anders aanpakken, wat weglaten of toevoegen. De aandachtspunten bij plantaardige voeding komen uitgebreid aan bod in het artikel over voedingssupplementen in dit nummer. Op onze website kun je het complete verhaal nalezen. Wat ik mis bij beide schijven is het advies om bij elke maaltijd een vitamine C-bron te nemen (zoals groente, fruit of sinaasappelsap) om de opname van plantaardig ijzer te bevorderen.

Waarom is de Schijf van Vijf niet helemaal plantaardig?

Ten opzichte van wat de gemiddelde Nederlander nu eet, zou het volgen van de ‘gewone’ Schijf van Vijf al grote gezondheidswinst opleveren, en ook milieuwinst. Het Voedingscentrum geeft aan dat een volledig plantaardig voedingspatroon vraagt om meer dan alleen het weglaten van vlees en zuivel. Volwaardige vervangers zijn nodig, en begeleiding van een diëtist is een must.

Bronnen