Vega factchecker aflevering 1

Aantallen vegetariërs en trends uit de vleesconsumptie

Door:  voedingskundige Sytske de Waart

Q: Er is vaak verwarring rond het aantal vegetariërs. Hoeveel zijn het er?
A: Die verwarring ontstaat omdat elk onderzoek een andere definitie hanteert. De meeste onderzoekers vragen of je vlees bij de warme maaltijd eet. Mensen die ´nooit´ of ´bijna nooit´ antwoorden, worden dan gezien als vegetariërs. Maar die kunnen dan wel bij het ontbijt, lunch of tussendoor vlees eten!
Ook is bekend dat áls er geen vlees bij de warme maaltijd gegeten wordt, dit meestal vervangen wordt door vis. Dus, als je niet alleen geïnteresseerd bent in hoeveel vlees er gegeten wordt, maar ook in het aantal vegetariërs, moet je de vraag stellen ´ben je vegetariër?´.
In representatieve onderzoeken van de afgelopen 4 jaar door het RIVM, het Voedingscentrum en de Vegamonitor van Natuur & Milieu, is dit onderscheid gemaakt. Wat blijkt? Volgens de ruimere definitie van ‘geen vlees eten’ kom je op 4 tot 6% van de Nederlandse bevolking (gemiddeld 5%: 860.000 Nederlanders). 2% van de mensen noemt zich vegetariër. Dit is constant door alle onderzoeken heen. Neem je de veganisten hierin mee, dan kom je op 3% van de Nederlandse bevolking die vlees noch vis eet. De resterende 1 tot 2% eet geen vlees, maar wel vis.

Q: Groeit het aantal mensen dat geen vlees eet?
A: Het aantal niet-vleeseters stijgt zeker. We hebben alle representatieve onderzoeken van de afgelopen 15 jaar onder de loep genomen. Er zijn drie verschillende, langlopende onderzoeken die elk net wat anders van opzet zijn, maar ze laten alle drie een stijgende lijn zien van mensen die zeggen (vrijwel) nooit vlees te eten. Bij de consumptiepeilingen van het RIVM is de groep ‘vegetariërs, veganisten, macrobioten en antroposofen’ in vier jaar tijd (2010-2014) toegenomen van 1,1% naar 4,4%. Het LEI constateert dat het aantal niet-vleeseters licht is toegenomen: van 3,9% in 2010 naar 4,5% in 2012. TNS NIPO kan een langer tijdsbeeld schetsen: het percentage mensen dat zei geen vlees te eten, steeg tussen 2000 en 2013 van 1,8% naar 2,3%.

Q: En het aantal flexitariërs?
A: Een flexitariër is iemand die bewust minder vlees eet. In 2019 bleek uit onderzoek van Wageningen Economic Research en uit de Vegamonitor van Natuur & Milieu dat er in Nederland gemiddeld 4,6 tot 4,8 dagen per week vlees gegeten wordt. De WUR vergeleek de zelfbenoemde flexitariers van 2011 met die van 2019. Het percentage mensen dat zich zo noemt liep op van 14% in 2011 naar 43% in 2019. Dat is op zich goed nieuws, ware het niet dat het aantal dagen dat deze flexitariers gemiddeld vlees aten was gestegen van 2,9 dagen per week naar 3,7 dagen. De WUR constateerde dan ook enigszins teleurgesteld dat de term is ingeburgerd, maar aan inflatie onderhevig is. Als je kijkt naar het gedrag, verschillen flexitariers nauwelijks van de mensen die zichzelf dat imago niet aanmeten, en zichzelf als vleeseter zien. Het aandeel flexitariërs dat hooguit eens per week vlees bij de warme maaltijd eet is danig geslonken sinds 2011. De groepen flexitariërs die drie keer of vaker vlees eten zijn juist gegroeid. Er is zelfs een klein maar groeiend groepje dat zich flexitariër noemt en toch elke dag van de week vlees eet.
Opmerkelijk is verder dat ondervraagden vlees vooral vervangen door andere dierlijke producten: vis, kaas en ei.

Q: Maar de vleesconsumptie daalt toch wel?
A:Nee, helaas. Tot 2010 steeg de vleesconsumptie tot bijna 40 kg per persoon per jaar. Daarna zette een lichte daling in, die in 2016 weer tot staan leek te komen. In 2018 zaten we op 38,6 kg pppj. De vleesconsumptie in rijke Westerse landen als Nederland blijft hoe dan ook onverminderd hoog. Zowel vergeleken met wat volgens het Voedingscentrum gezond is om aan vlees te eten (dat is 1,5 keer minder dan wat we nu eten), als in vergelijking met het wereldgemiddelde, waar we bijna een factor 2 boven zitten.
 

De uitgebreide factsheet staat hier.