Vleesconsumptie en kanker


De laatste jaren is er steeds sterker wetenschappelijk bewijs dat er een verband is tussen vleesconsumptie en het ontwikkelen van kanker. De vormen van kanker waarvan de kans waarschijnlijk doet toenemen bij vleesconsumptie zijn: (endel)darm, neuskeelholte, long, alvleesklier, slokdarm, maag en prostaat. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds raadt daarom aan om zo min mogelijk bewerkt vlees te eten. Ook onbewerkt rood vlees is waarschijnlijk kankerverwekkend, maar wordt niet geheel afgeraden te eten. Helpt vegetarische voeding?

relatie vlees consumptie en kanker wereldkankerdag Vegetariersbond

 
Tekst: Floris de Graad, Daniël Gerritsen
Illustratie: Sjoerd Sproets.nl
 

Bewerkt rood vlees kankerverwekkend

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft 'bewerkt vlees' toegevoegd aan de lijst van kankerverwekkende stoffen. De aanbevelingen komen van het Internationaal agentschap voor onderzoek naar kanker, een tak van de WHO. De onderzoekers schatten dat elk jaar 34.000 mensen sterven aan kanker doordat ze veel bewerkt vlees eten. Rood vlees is mogelijk verantwoordelijk voor 50.000 doden per jaar. Asbest, alcohol, sigaretten en arsenicum staan ook op de lijst. Bij mensen die 50 gram bewerkt vlees per dag eten, minder dan twee plakken bacon, wordt de kans op het ontwikkelen van darmkanker met 18 procent vergroot. Er is mogelijk ook een verband met maagkanker. Het wil niet zeggen dat bewerkt vlees even gevaarlijk is als bijvoorbeeld asbest, benadrukt de WHO, alleen dat het bewijs voor het verband met kanker even sterk is.

 
50 gram bewerkt vlees per dag,
verhoogt kans op darmkanker met 18% 


De conclusie van de Wereldgezondheidsorganisatie deed veel stof opwaaien: het is zeker, de consumptie van bewerkt rood vlees vergroot de kans op dodelijke ziekten. De algehele conclusie is dat een slecht dieet meer doden veroorzaakt dan roken. En binnen dat ‘slechte’ dieet speelt bewerkt vlees zoals salami, bacon worst en ham een niet te ontkennen rol: drie procent van alle kankers wordt op dit moment aan vlees toegekend. Ander recent onderzoek komt tot dezelfde conclusie. Vijfenveertigduizend Britse vleeseters en vegetariërs werden gedurende twaalf jaar gevolgd. Vegetariërs hadden gemiddeld een lagere bloeddruk, een lager cholesterolgehalte en wogen minder (4 kilo minder bij een lengte van 1,80 m). Hun kans om met een hart- of vaatziekte in het ziekenhuis opgenomen te worden of daaraan te sterven was 32 procent lager dan die van vleeseters. Op het moment van schrijven wordt drie procent van alle kankers aan vleesconsumptie toegekend. Springmann onderzocht dat in Nederland 5% van alle gevallen van vroegtijdig overlijden kunnen worden toegerekend aan bewerkt- en rood vleesconsumptie. Dat zijn zo’n 8.000 vroegtijdige sterfgevallen per jaar.
 

Gezond dieet verlaagt risico op darmkanker

gezonde voeding verlaagt kans op kanker VegetariersbondIn Nederland concludeerde ook De Gezondheidsraad dat een voedingspatronen met veel groente, fruit, volkoren producten, noten, peulvruchten, oliën rijk aan cis-onverzadigde vetzuren, halfvolle en magere zuivel, gevogelte en vis; en weinig rood en bewerkt vlees, (en weinig volle zuivel, harde vetten, keukenzout en dranken (en andere producten) met toegevoegd suiker; en dat matig is in alcohol) een ongeveer 15% lager risico op darmkanker geeft.
 

Helpt vegetarische voeding bij kanker?

Vegetariërs hebben over het algemeen minder overgewicht dan niet-vegetariërs. Dit is gunstig omdat volgens het Wereld Kanker Onderzoeks Fonds een gezond gewicht de kans op twaalf soorten kanker reduceert:
  • alvleesklierkanker
  • baarmoederkanker
  • borstkanker (bij vrouwen na de menopauze)
  • dikkedarmkanker
  • eierstokkanker
  • galblaaskanker
  • leverkanker
  • maagkanker
  • mond-, keel- en strottenhoofdkanker
  • nierkanker
  • prostaatkanker (gevorderd)
  • slokdarmkanker

De Gezondheidsraad concludeerde eveneens dat vegetariërs in de regel een gezondere leefstijl hebben dan omnivoren. Maar wil je alleen het effect van de voeding hebben, dan moet je andere factoren als roken,  drinken, bewegen en sociaal economische factoren als opleiding, werk en inkomen, dus buiten beschouwing laten. En wat blijkt? Als je hiervoor corrigeert, zijn vegetariërs nog steeds gezonder: ze hebben een lager risico op hart- en vaatziekten. Vegetarisch eten beschermt je hart zelfs beter dan (1x per week) vis eten. Er lijkt een voordeel te zijn bij kanker-totaal, maar niet bij afzonderlijke kankersoorten.
Voor de andere aandoeningen (borstkanker, darmkanker, beroerte, longkanker en totale sterfte) is er onvoldoende bewijs dat vegetarisch eten hier een voordeel biedt.
 

Verborgen gezondheidskosten doorberekenen in prijs van vlees

Volgens de nieuwste berekening van Springmann kan in Nederland dus 5% van de sterfgevallen toegerekend worden aan bewerkt en rood vlees. Het gaat om 8000 vroegtijdige sterfgevallen per jaar. Met de behandeling is 1,78 miljard euro per jaar gemoeid, wat op ongeveer 2% van de totale uitgaven in de gezondheidszorg neerkomt.

Vanzelfsprekend heeft de overheid ook belangstelling in het terugdringen van deze kosten. In het kader van het Convenant Gezond Gewicht worden allerlei preventieprogramma’s over Nederland uitgerold. Deze programma’s zijn weinig effectief en behoorlijk kostbaar. Het zou daarom interessant zijn om een heffing op vlees in te voeren, zoals de Vegetariërsbond in samenwerking met de TAPP-coalitie voorstelt. Hierdoor zal de vleesconsumptie naar verwachting dalen. De berekeningen van Springmann stemmen wat dat betreft hoopvol. Hij gaat hierbij voor Nederland uit van een heffing van 115% op bewerkt vlees en 27% op rood vlees. Het voorspelde gevolg: 1680 vroegtijdige doden minder en een besparing van 364 miljoen euro aan zorgkosten.
 

Dit kan jij doen qua risico op kanker

Hoewel we een positief effect mogen verwachten van een extra heffing op vlees, is er voor ieder persoonlijk natuurlijk geen enkele reden om te wachten tot deze heffing is ingevoerd. De gemiddelde Nederlander at in 2019 1,5x zo veel vlees (750g per week) als aangeraden wordt door het Voedingscentrum (500g per week). Genoeg reden om snel te beginnen met het minderen van je vleesconsumptie!

Tips over lekkere vegetarische en veganistische voeding vindt je op de website van de Vegetariërsbond. Daar kun je je ook inschrijven voor 30 dagen Lekker Vega: je krijgt dan dertig dagen iedere dag een vega of plantaardig recept toegestuurd met gezondheidsweetjes, tips, en tricks. Al meer dan 22.000 mensen zijn je voor gegaan!

Voor wie zich erg zorgen maakt zijn er daarnaast testen beschikbaar (zoals bijvoorbeeld deze) om inzicht te krijgen of jij genetische aanleg hebt voor kanker of andere welvaartsziekten (hart- & vaatziekten, diabetes en obesitas). Goedkoper en haast even betrouwbaar is door in je familie na te gaan of er kanker vóórkomt.
Het hoofdpunt blijft: een gezonde leefstijl met weinig of geen vlees zorgt ervoor dat een groot deel van de kans op welvaartsziekten – en dus ook kanker – voorkómen kunnen worden!

 

Bronnen geraadpleegd voor dit artikel over vleesconsumptie en kanker

 

Downloads gezondheid en vegetarische voeding