Manifest

 
Grote veranderingen beginnen klein. Met een nieuw uitgangspunt. Het betalen van de daadwerkelijke prijs van een product is zo’n uitgangspunt dat op alle niveaus tot verandering kan leiden. In dit geval het betalen van de daadwerkelijke prijs van vlees.
 
De grote uitdagingen van onze tijd komen in onze vleesconsumptie bijeen. Het is als een vergrootglas, dat de vraagstukken in het brandpunt op ons bord projecteert. Maar omdat we allemaal iedere dag eten, is het ook het terrein waarop we niet machteloos staan. We zijn allemaal betrokken. En het hoopgevende is: als we in dit gecompliceerde vraagstuk veranderingen kunnen bewerkstelligen, dan kan het op talloze andere gebieden ook.
 
Natuurlijk: goede bedoelingen en bewust consumeren zijn lovenswaardig. Maar het zal niet genoeg zijn, zolang een onzichtbare hand in het spel van vraag en aanbod ingrijpt. Deze onzichtbare hand bestaat uit het principe dat veel kosten die met de productie en consumptie van vlees samenhangen niet bij de prijs inbegrepen zijn.
We betalen, kort gezegd, niet de daadwerkelijke prijs van vlees.
 
Alle maatschappelijke kosten die met de productie en consumptie van vlees gepaard gaan zouden bij de prijs inbegrepen moeten zijn. Deze kosten mogen tot op heden dan vaak onzichtbaar zijn, ze zijn daarom niet minder reëel. Ze moeten ooit, door iemand betaald worden. Wie komt daar anders voor in aanmerking dan de gebruiker? Het kiezen voor een reële prijs, in dit geval van vlees, is een kwestie van moreel bewustzijn.
Het staat los van links of rechts. Alleen: de consument kan dit niet zelf organiseren.
Met de invoering van een vleestaks kan dit wel.
 

Denk aan klimaatverandering, ontbossing, bodemerosie, antibioticaresistentie, waterverbruik, ammoniakuitstoot, gezondheid, etc. Op al deze gebieden worden maatschappelijke kosten gemaakt die nu niet worden betaald. Veel is al berekend, op sommige onderwerpen is meer onderzoek nodig. Maar opgeteld werden ze nog nooit.
 
Het klinkt ongebruikelijk: we kopen dus iets waarvan we de prijs niet kennen. Toch wijst alles erop dat de prijs hoog is. Onderzoek naar de daadwerkelijke prijs van vlees is dan ook absoluut noodzakelijk. Het goede nieuws is dat het door moderne technieken en uitgebreide rekenmodellen steeds beter mogelijk is om de daadwerkelijke prijs door te rekenen.
 
Wie het principe van een werkelijke prijs nog als luchtfietserij afdoet, laat buiten beschouwing dat grote bedrijven, verzekeraars en adviesbureaus al enige jaren bezig zijn om de financiële consequenties van het hanteren van een werkelijke prijs voor hun bedrijfstak door te rekenen. Dit gebeurt alleen omdat men verwacht dat de samenleving in de nabije toekomst het gebruik van een daadwerkelijke prijs zal verlangen. Een vooraanstaande denktank van investeerders uit de banken- en verzekeringswereld verwacht dat de tijd voor de invoering van een vleestaks al binnen vijf jaar rijp is.
 
Vanzelfsprekend dienen de inkomsten uit een vleestaks besteed te worden aan maatregelen die de impact van vleesproductie en -consumptie verzachten of compenseren. Hoe dit gebeurt zal steeds in hoge mate afhangen van de politieke kleur van de bewindslieden. Maar in dit kader zijn ook maatregelen denkbaar die het aanvankelijke koopkrachtverlies door de vleestaks compenseren.
 
Door de invoering van een vleestaks kan Nederland zich onderscheiden met een baanbrekend initiatief op het gebied van duurzaamheid. Laten we deze toekomst naar ons toe trekken en met een vleestaks kiezen voor een fundamenteel nieuw uitgangspunt.
 
Wij willen:

 

Auteurs:

Jan Rotmans -  hoogleraar Erasmus Universiteit
Floris de Graad – directeur Vegetariërsbond
 
Ondersteuning:
Jan Terlouw – oud politicus
Arnoud Boot – hoogleraar in ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de UvA
Arnold Heertje- econoom (Naarden, 4-4-2020)
Paul Cliteur- rechtsgeleerde
A.F.T. Van der Heijden- schrijver
Maurits Groen- duurzaam ondernemer