Wie wil er nou niet wonen in Felixoord, woonzorgcentrum voor vegetariers

  
Een lekkere en gezonde vegetarische maaltijd is in een zorginstelling niet vanzelfsprekend, laat staan een plantaardige maaltijd. Het verschil tussen instellingen is erg groot. Volgens de officiële richtlijnen voor verzorgingstehuizen is vegetarische voeding een luxe waar je zelf extra voor moet betalen. De Vegetariërsbond heeft de afgelopen tijd meer dan 10.000 handtekeningen verzameld voor het recht op vegetarische voeding in de zorg. Op 20 juni 2024 word de petitie met een stevig advies aangeboden aan Maarten van Ooijen, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.  

Dat het ook anders kan, laat Felixoord zien. Het verpleeghuis in het lommerrijke Oosterbeek werd ooit met steun vanuit de Vegetariërsbond opgericht. Sinds 6 jaar maakt Felixoord deel uit van Icare Verpleging en Verzorging (Stichting Icare biedt wijkverpleging en heeft een tiental woonzorglocaties), waarbij de unieke vegetarische identiteit is behouden. Binnen de muren van Felixoord biedt een toegewijd team liefdevolle zorg aan de bewoners – allemaal vegetariërs – in de laatste fase van hun leven. We spreken Joram Wagtelenberg, die sinds een kleine twee jaar manager woonzorg is bij Felixoord.

Hoeveel bewoners telt Felixoord momenteel en met welke zorgbehoefte kloppen zij bij jullie aan?

We hebben 41 appartementen. Ongeveer de helft daarvan is beschikbaar voor mensen met een vorm van dementie. De overige appartementen zijn bestemd voor ouderen die vanwege fysieke aandoeningen of ziekte 24-uurs zorg nodig hebben. 
 

Kunt u aan alle vraag voldoen?

Bewoners komen vanuit heel Nederland naar Felixoord. Toch kunnen mensen soms al snel bij ons terecht. Op dit moment hebben we zelfs even geen wachtlijst. Maar dat wisselt, net als in andere verpleeghuizen.
 

Hoe lang is normaal gesproken de gemiddelde verblijfsduur? En wijkt die af van reguliere instellingen?

De tijd dat mensen jarenlang in een verzorgingshuis woonden, hebben we in Nederland al lang achter ons gelaten. Je komt nu pas in de laatste fase van je leven in aanmerking voor een plekje in een verpleeghuis, als je intensieve zorg nodig hebt. Het landelijk gemiddelde is dat mensen ongeveer een half jaar in een verpleeghuis verblijven. En ja, ik heb het gevoel dat dit bij Felixoord langer is, men lijkt vitaler. We hebben een verpleegkundig specialist in opleiding, die hier momenteel onderzoek naar doet. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat oudere vegetariërs gemiddeld een lagere BMI (body mass index: indicatie gezond gewicht) hebben. Wat ik in ieder geval constateer, is dat vegetariërs er vaak een gezonde levensstijl op nahouden: we zien weinig rokers en er wordt niet veel alcohol gedronken. En dat geldt ook voor de zogenaamde welvaartsziekten, die zien we hier ook minder vaak.
 
Felixoord profileert zich als een instelling rondom een vegetarische levensbeschouwing. Die formulering omvat meer dan een eetpatroon. Er is ook ruimte voor mediteren, yoga en muzikale activiteiten. Hoe is dat zo ontstaan?
Die activiteiten zijn er omdat ze passen bij de bewoners. Dit is ook onderdeel van de gezonde levensstijl die ik net noemde. Er is een groot verschil tussen de generatie vegetariërs die bij ons woont en de vegetariërs van nu. Die oude generatie – mensen die al 60 jaar of soms zelfs hun hele leven vegetariër zijn – koos hiervoor in een tijd dat het vegetarisme nog helemaal niet zo maatschappelijk geaccepteerd was. Zij moesten voor zichzelf opkomen en die mentaliteit zie je terug bij onze bewoners. Men is uitgesproken qua levensvisie, behoeften, geneeswijzen – je zou het haast een cultuur kunnen noemen. Zelfs wat kleding betreft. In de regel kiest men voor zijde, wol, hennep: natuurlijke materialen die niet per se geschikt zijn voor de 60 graden was.

Felixoord staat een holistische benadering van de geneeskunde voor. Betekent dit dat er sprake is van ander en/of minder medicijngebruik in vergelijking met andere instellingen?

De afgelopen 20 jaar is het gebruik van medicijnen in de verpleeghuizen sowieso al teruggedrongen. In Felixoord zijn we hier ook terughoudend in; wij doen ons best om zo weinig mogelijk medicijnen in te zetten. Bewoners van Felixoord gebruiken vaak liever natuurlijke geneesmiddelen om gezond te blijven of gezond te worden. Zij leven over het algemeen heel bewust en zorgen goed voor hun eigen lichaam. Daar hoort ook het gebruik van natuurlijke geneesmiddelen bij. Complementaire geneesmiddelen zijn hier dus heel gangbaar en dat is niet in elk verpleeghuis zo. Wat wij ook zien, is dat er bewoners zijn die meditatie of yoga bewust inzetten om beter te kunnen omgaan met bijvoorbeeld pijn en daardoor minder medicatie nodig hebben.
 

Wat verstaat u onder complementaire geneesmiddelen?

Alles wat niet regulier is. Dus bijvoorbeeld homeopathie, supplementen, geneeskrachtige kruiden en planten. Mensen nemen niet alleen hun wereldbeschouwing mee naar Felixoord, maar ook hun holistische levenswijze. Het is onze taak om daar met de zorg zo goed mogelijk op aan te sluiten. 
 

Felixoord is met zijn vegetarische insteek uniek voor West-Europa. Krijgt u navolging?

Wat we merken, is dat er vanuit andere huizen wel gekeken wordt naar hoe wij het doen qua maaltijdinvulling. Bij andere instellingen zie je namelijk dat er veelal gekozen wordt voor vleesvervangers en bij ons is dat geen optie. Wij bieden maaltijden aan die passen bij hoe bewoners van huis uit gewend zijn om deze te bereiden.
  

Toch wordt bij Felixoord niet meer zelf gekookt. Is dat niet jammer?

Vroeger was er een centrale keuken waar door koks het eten werd bereid. Je mist inderdaad wel iets als het gaat om de beleving van het koken in de woning. Het nuttigen van de maaltijd is een belangrijk onderdeel in het leven van onze bewoners, daar besteden we dus veel aandacht aan. De leverancier die dit nu verzorgt, maakt heerlijke maaltijden die iedere dag vers bereid zijn. Er is ook een saladebar bij het diner, waar bewoners hun eigen salade kunnen samenstellen. De bewoners waren betrokken bij de keuze voor deze leverancier en bij het samenstellen van de menu’s. Daarnaast kijkt ook een diëtist mee of de maaltijden goed gebalanceerd zijn. En de kruiden en rauwkost komen natuurlijk uit onze eigen tuin.
 

Hoe ziet de toekomst eruit voor Felixoord?

Mijn ambitie is om onze holistische benadering nog meer door te voeren in het geheel. Dat doen we met een jong team dat heel gemotiveerd is. We zijn een kleine speler, maar we staan pal voor onze identiteit en de zorg voor onze bewoners. Het zou daarnaast mooi zijn als we de positieve effecten van vegetarisch eten voor ouderen nog meer kunnen uitdragen, in heel Nederland. Dat doet recht aan de verworvenheden van onze bewoners. En – dichter bij huis – zoeken we ook meer aansluiting bij de Oosterbeekse gemeenschap. Al zitten we hier al ruim 50 jaar, nog niet iedereen in Oosterbeek kent Felixoord. Daar wil ik graag verandering in brengen.