Gezond in onze Voedselomgeving: Hulp bij Hoge Prijzen

 
Hoe kan je met alle stijgende prijzen toch op een betaalbare manier op je gezondheid letten? Ik hoop met dit artikel te laten zien dat gezond, vegetarisch / vegan eten met een klein budget heel goed kan!

Door: Daniël Gerritsen, Maatschappelijke Profilering en Voeding- & Gezondheidsexpert
Gepubliceerd: 07-02-2023

In 2022 werden volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vooral brood, melk, kaas, eieren en vlees duurder [1]. Volgens experts gaan we de komende maanden nóg meer betalen voor vlees, zuivel, graanproducten, olie en groente, schreef Nu.nl in januari [2].

De koopkrachtcrisis raakt heel veel mensen. Volgens het Rode Kruis maakt 28% van de Nederlanders zich wel eens zorgen of er genoeg geld is voor voedsel [3]. Wat mij nog het meeste raakt: voor de jaarwisseling maakte het CBS bekend dat gezondheidsverschillen door vermogensongelijkheid in Nederland nóg verder uit elkaar zijn gegroeid. Mensen met weinig te besteden leven nu gemiddeld 25 jaar langer in slechte gezondheid en overlijden 8 tot 9 jaar eerder [4]. Ik vind het diep triest en zeer onrechtvaardig dat mensen die minder te besteden hebben dat letterlijk met hun gezondheid moeten betalen.
En zo veel méér mensen hebben het moeilijk, terwijl winsten en vermogens ondanks de crises gewoon door zijn blijven groeien. Dit systeem inclusief de graaiflatie is niet houdbaar. Een eerlijke verdeling en gelijkheid van alle mensen is nodig.

 

Bron: CBS [5]

 

Gezonde, goedkope maaltijdopbouw

Als we kijken naar een gezonde maaltijd, dan bestaat die uit: voldoende groenten, (volkoren) koolhydraten en een eiwitbron. Variatie is voor de gezondheid erg belangrijk.

Koolhydraatrijke voedingsmiddelen als aardappelen, rijst en pasta zijn het goedkoopste onderdeel, maar ook het minst voedzame. Kies voor volkoren producten als je budget dat toelaat en liever voor meer groenten.

Voldoende groente eten is erg belangrijk voor de gezondheid, maar groenten kunnen ook duur zijn. Hieronder geef ik daar tips voor.
Sowieso zijn seizoensgroenten in de regel goedkoper. 

Eiwitbronnen verschillen erg in prijs. Vleesvervangers en noten kunnen erg duur zijn, maar er zijn ook goedkope opties. Peulvruchten zijn goedkoop, een hartstikke gezonde bron van eiwitten en erg duurzaam. Veel mensen weten alleen niet hoe ze die kunnen verwerken in de keuken. Je kan peulvruchten de hoofdrol geven, zoals bij linzensoep of bonenburgers, maar je kan er ook gemakkelijk gerechten mee verrijken zoals een curry of salade.

Uit eten gaan en eten bestellen zijn snel de grootste kostenposten

Wil je toch een keer vega(n) uit eten om iets te vieren, of lukt zelf koken niet? Via Social Deal kan je bij sommige restaurants tegen flinke korting een gelimiteerd menu krijgen. Of kijk eens naar sociale ondernemingen die tegen een laag tarief een vast menu aanbieden, zoals een stadskeuken of een koksopleiding. Maaltijden die restaurants overhebben kan je o.a. via het initiatief Too Good To Go tegen een lage prijs afhalen – ook goed tegen voedselverspilling! Let dan wel goed op dat je een vegetarische of vegan box van Too Good To Go koopt.
 

Op boodschappen besparen buiten de supermarkt

Too Good To Go heeft vegetarische boxen van supermarkten, waardoor je voor een lage prijs veel eten in huis kan halen. Bij de Lidl kan je zelfs een box krijgen die uitsluitend groente en fruit bevat. Dan heb je voor 3 euro veel verse groente en fruit – supergezond!
Verder kan je op de markt veelal groente en fruit voor een lagere prijs vinden dan in de supermarkt. Zeker aan het eind van de marktdag wordt er meestal nog extra gestunt met prijzen, al heb je dan wel minder keuze.
 

Weersta verleidingen van onze voedselomgeving

Als je na een drukke dag weinig wilskracht over hebt, val je toch sneller voor een ongezonde snelle hap of heb je in je boodschappenmandje opeens allemaal onnodige, ongezonde producten. Er worden namelijk allerlei trucs ingezet om ons aankoopgedrag te sturen. Dat gebeurt via reclame, aanbiedingen, lekkere geurtjes en een betere plaatsing van producten. Een stuk fruit of bakje nootjes bij je hebben voor een gezonde snack is handig.
Ga dus ook liever niet met een honger-gevoel naar de supermarkt. 


 

Voorbereid naar de supermarkt

Voordat je boodschappen gaat doen bij de supermarkt, is het goed om een boodschappenlijstje te maken. Dan kan je goed bekijken wat je in huis hebt, maar ook wat je van de aanbiedingen echt nodig hebt. En als je tijd hebt kan je langs meerdere supers voor hun verschillende aanbiedingen. Niet zo veel tijd? Kies dan voor een discounter-supermarkt als Lidl, Aldi of Dirk.

Als je voor je boodschappenlijstje de aanbiedingen doorneemt, zal je een hoop ongezonde producten tegenkomen. Artikelen in de aanbieding en seizoensgroenten zijn meestal goed geprijsd. Kijk goed naar de prijs per kilo bij het schap. Meestal ben je met een groter volume goedkoper uit.
Bekijk ook eens de diepvriesgroenten, daar zitten alle voedingswaarden nog in en ze zijn vaak ook goedkoop. Kies meer voor fruit of ongezouten noten als snack en (gedroogde) peulvruchten als eiwitbron. Koop minder gezoete dranken en ultra-bewerkte producten, zoals snacks. Kaas, zuivel en eieren zijn erg in prijs gestegen, dus daar kan je het beste met mate van eten.
 

Tuinieren om kosten te besparen

Je kan wat kosten besparen door in je tuin je handen in de aarde te steken of op je balkon aan de slag te gaan met potten. Zelfs binnen bij een raam, het beste op het zuiden, kan je tuinieren. Naast kosten besparen is dat ook nog eens hartstikke leuk én goed voor de mentale gezondheid!
 

Kruiden

Vooral verse kruiden kosten weinig ruimte, weinig moeite en zijn in de winkel zo prijzig dat het behoorlijk oploopt om ze telkens opnieuw te moeten kopen. Tijm, rozemarijn en salie zijn meerjarige planten en vergen daardoor weinig inspanning. Peterselie, bieslook, basilicum, koriander, munt en dille kan je makkelijk kweken uit zaad of als volgroeid plantje in de grond zetten. Als je een paar stengels door laat schieten en het zaad weer oogst kan je dat daarna weer gebruiken (als dat niet al vanzelf gaat)! Geen kruiden, maar wel makkelijk en smakelijk: sla en bosui.
Trouwens, heb jij interesse in een gratis e-book over kruiden, laat het ons dan weten. Bij genoeg animo maken we er werk van.
 

Meerjarigen

Naast meerjarige kruiden heb je ook meerjarige gewassen zoals rabarber, artisjok en framboos. En denk ook eens aan fruit- of notenbomen, bessenstruiken of een druif. Die behoeven weinig onderhoud en leveren elk jaar méér op. Een stekje is vaak makkelijk te krijgen of te ruilen en dan heb je een kloon, dus hetzelfde product t.o.v. zaad. Tuincentra verkopen vaak ook plantjes die iets minder mooi zijn met korting.
 

Groenten

Heb je nog ruimte over en de smaak te pakken? De meeste groenten hebben vrij veel ruimte nodig en zijn in het seizoen niet zo duur in de winkel. Wel vaak prijzig en goed te telen: tomaten. Tomatenzaad is per kilo duurder dan goud, dus let op. TIP: Ik heb het afgelopen jaar de zaadjes uit een lekkere bio-tomaat laten drogen op een keukenpapiertje, die binnen gezaaid, verpot naar mijn balkon en daar een paar kilo heerlijke tomaten van kunnen oogsten!
 

Nibud en gemeente helpen

Op de website van het Nibud vind je veel goede tips om geld te besparen en/of anders met geld om te kunnen gaan. En via gemeentelijke maatschappelijke dienstverlening is er vaak ook iemand beschikbaar om je gratis bij te staan, dan hoef je het niet alleen te doen. 


Dit artikel verscheen eerder in de Lente-editie van LekkerVega Magazine (2023).

Lees ook het 2e artikel in deze reeks over Gezond In Onze Voedselomgeving