Factsheet Zeewier en Jodium
Het is belangrijk voldoende jodium binnen te krijgen. Bij een tekort aan jodium gaat de schildklier trager werken en opzwellen. Dit heet ook wel struma of krop. Bij kinderen leidt een jodiumtekort tot een groeiachterstand en een verminderd leervermogen en bij een groot tekort tot dwerggroei (cretinisme). In Nederland was een jodiumtekort lange tijd een probleem. Daarom is er na de Tweede Wereldoorlog voor gekozen om jodium toe te voegen aan keukenzout en bakkerszout.Eerst verplicht voor bakkers, vanaf 2009 vrijwillig.
Jodium in een vegetarisch voedingspatroon
Jodium zit in dierlijke producten als vis, zuivel en ei. Het zit ook in zeewier en algen. Daarnaast wordt het toegevoegd aan brood- en keukenzout. Vegetariërs die zich aan de Schijf van Vijf houden, met 4 eieren per week, een halve liter zuivel per dag en 40 gram kaas per dag, krijgen daarmee al twee derde van hun benodigde jodium binnen. De resterende 50 microgram kun je halen uit twee boterhammen (volkoren, bruin of wit maakt niet uit), mits die gemaakt zijn met bakkerszout waar jodium aan is toegevoegd. In biologisch brood wordt vaak geen gejodeerd zout gebruikt, omdat de biologische bakkers dat onnatuurlijk vinden. Biologisch brood uit de supermarkt is vaak wél met gejodeerd zout gemaakt. Zeewier en algen nemen het jodium (en eventuele vervuiling) op uit het zeewater. Het Voedingscentrum raadt aan terughoudend te zijn met vaak (gedroogd) zeewier als vleesvervanger of groente te eten. Zeewieren kunnen namelijk sterk variëren in de hoeveelheid zware metalen, jodium, ijzer, vitamine B1 en zout en het is niet altijd duidelijk hoeveel er daarvan inzit. Teveel jodium is schadelijk, en je zit al snel aan de aanvaardbare dagdosis als je vaak of veel zeewier eet. Uit Australisch onderzoek blijkt dat het jodiumgehalte vooral in bruinwieren als kelp, kombu en wakame erg hoog kan zijn.
Visvetzuren uit algen
Als je geen vis eet, zoals de meeste vegetariërs, kun je de gezonde ‘visvetzuren’ (DHA en EPA) ook uit
algen halen. Dat doet vis namelijk ook. Zwangeren hebben een verhoogde behoefte aan DHA en EPA,
en het advies van de Vegetariersbond is om dan een vegetarisch algensupplement te slikken. Als je niet
zwanger bent en voldoende omega-3 vetzuren uit plantaardige olie en noten binnenkrijgt, behoef je
geen aanvulling in de vorm van supplementen.
Nep-vitamine B12 in algen en zeewier
Plantaardige voedingsmiddelen als zeewier en lupine lijken vitamine B12 te bevatten, maar dit is een
niet-werkbare vorm. Hier moet je dus niet op vertrouwen voor je B12-voorziening. Werkzame vitamine
B12 zit ‘van nature’ alleen in dierlijke producten, en als je geen vlees of vis eet moet je dit dus uit zuivel
en eieren halen. Mensen die geen zuivel en eieren gebruiken moeten een vitamine B12-supplement
slikken, of met B12 verrijkte producten in voldoende mate moeten gebruiken zoals sojamelk met
toegevoegde vitamine B12 en calcium.
Zeewier en algen in vleesvervangers
Algen (meer dan zeewier) zijn efficiënt te kweken op plaatsen die ongeschikt zijn voor landbouw. Ze
kunnen ingezet worden als duurzame biodiesel, visvoer, kleurstoffen en bioplastics. Om algen rendabelte kweken moet echter wel de productie-efficiëntie omhoog en de kosten omlaag. Wellicht dat algen,
gezien hun hoge eiwitgehalte, in de toekomst ook vlees kunnen vervangen. Er is al een aantal
vegetarische burgers met algen om de markt, maar het algenaandeel in deze burgers is vooralsnog laag
(een paar procent), en het jodiumgehalte hoog (hoger dan de dagelijks aanvaardbare hoeveelheid). Aan
oplossingen van dit laatste probleem wordt gewerkt. Zo kun je denken aan het wassen van het zeewier
waardoor de jodium uitspoelt, of algen kweken op land in water zonder (of met een gecontroleerde
hoeveelheid) jodium.
Download hier de hele factsheet Zeewier en Jodium (Pdf)
