Voedingsvragen: Wennen aan kou? Wat doet een verstoring van het dag-nachtritme? En hoe zit het met vitamine D?

Door: Daniël Gerritsen, Voeding- & Gezondheidsexpert bij de Vegetariërsbond
Datum van publicatie: 12-12-2022

Heb je een voedingsvraag die Daniël kan bespreken? Mail deze naar voeding@vegetariers.nl ovv ‘voedingsvraag Daniël’. Voor de voedingsvragen haken we aan bij het thema van dit nummer: ‘Let's Go North!’.
 

Hoi Daniël, ik vind het Noorden maar koud. Hoe kunnen mensen die kou aan?

Het Noorden kent lagere temperaturen dan wij hier hebben. Dat betekent niet dat noordelingen de kou als ‘niet te doen’ ervaren. Het lichaam raakt namelijk gewend aan lage temperaturen of grote temperatuursverschillen. Die schommelingen ervaarden wij vroeger meer, omdat we toen o.a. minder goed geïsoleerde huizen hadden. Je kan het lichaam trainen om daar weer aan te wennen. Wellicht ken je Wim Hof of zijn methode. De Nederlandse ‘Ice Man’ zwemt in zijn zwembroek in ijsbaden en loopt in de winter in korte broek. Hij is hét voorbeeld dat het lichaam te trainen is om te kunnen omgaan met lagere temperaturen.
Door jezelf vaker en langer bloot te stellen aan lage temperaturen gaat het lichaam de bloedvaten beter reguleren. Dat helpt bij het verlagen van de bloeddruk, wat goed is tegen hart- en vaatziekten. Bij nog lagere temperaturen zet het lichaam bruin vet in om warmte te maken. Dit vetweefsel heeft veel mitochondriën, die suikers omzetten in energie. Dat is ook goed voor de verbranding van calorieën en dus tegen overgewicht. Naast de gezondheidseffecten van het wennen aan lagere temperaturen heb je er ook niet zo’n last meer van als het koud is!
 

Wat doet een verstoring van het dag-en-nachtritme met ons lichaam?

Kortere dagen hebben impact op ons circadiaans ritme. Dat is het biologische dag-en-nachtritme waarvan de cyclus circa 24 uur duurt en waar licht en donker op van invloed zijn. Het is bekend dat een verstoring van het circadiaans ritme – zoals ’s nachts wakker zijn voor een avondshift en overdag slapen – een negatief effect kan hebben op ons mentale welzijn, maar ook op onze gezondheid, zo blijkt uit nieuw onderzoek.
‘Chrono-nutrition’ heet het onderzoek naar ons eetritme en het effect daarvan op de gezondheid. Daar was nog weinig onderzoek naar gedaan toen het ‘intermittent fasting’ (vasten of in de literatuur: tijdsgebonden eten, ‘time-restricted eating’) – wat onder chrono-nutrition valt – populair werd. Recente studies onderschrijven een gunstig effect wanneer er geen calorieën worden ingenomen in de avond en ’s nachts, voor een periode van 12 uur of langer. Gewichtsverlies is het duidelijkste resultaat, met name bij mensen met overwicht en obesitas. Aanwijzingen van positieve effecten op vermoeidheid, regulatie van de suikerspiegel, cholesterolniveau en -verhouding, en mogelijk zelfs kanker, maken intermittent fasting een trend die mogelijk veel gezondheidswinst kan brengen. Aanvullend onderzoek zal moeten aantonen of deze aanwijzingen kloppen.

 
Hoe zit het met vitamine D bij kortere dagen, de winter of ‘de R in de maand’?

Vitamine D kan het lichaam zelf maken uit zonlicht. Zodra het lekkere weer is afgelopen, maak je deze vitamine dus niet meer aan, maar je hebt hem wel nog dagelijks nodig. Hij zit ook in kleine hoeveelheden in ei en boter en kan zijn toegevoegd aan producten zoals halvarine en plantaardige melk.
Gevolgen van een vitamine D-tekort zijn met name botontkalking en spierzwakte, maar vitamine D heeft een hele reeks aan beschermende effecten op vroegtijdig overlijden. Ook hier kan de wetenschap nog geen uitsluitsel geven op welke manier vitamine D precies beschermt, maar zeker is wel dat waar veel mensen hun goede gezondheid toeschrijven aan vitamine C of superfoods, een gezond vitamine D-niveau daar vaak meer mee te maken heeft.
Daarom is het belangrijk (voor iedereen, niet enkel vegetariërs en veganisten!) om, zodra je niet meer in de zon komt, dagelijks 10µg vitamine D te slikken voor volwassen. Voor ouderen boven de 70 wordt 20µg aangeraden. Neem deze hoeveelheid in totdat je weer in de lente een half uurtje per dag in de zon bent! Je kan ook het ezelsbruggetje ‘als de R in de maand is’ aanhouden. Vroeger werd levertraan ingenomen ter voorkoming van een vitamine D-tekort. Levertraan is echter afkomstig uit vis en niet plantaardig. Bij veel supplementen is het niet duidelijk waar de vitamine D vandaan komt. De bron kan namelijk ook dierlijk zijn. Wil je zekerheid, kies dan een supplement waar het V-Label op staat of ten minste een vega-claim.
 

Bronnen:

MDPI.com, Nutrients, Voedingscentrum.nl, NEVO-online.rivm.nl, Universiteit van Nederland, Wikipedia.org