De Boer Op: Voedselbossen

 
Niet alleen wat je eet maar ook hoe je voedsel geproduceerd wordt, heeft enorm veel invloed op de aarde. Daarom is het goed nieuws dat steeds meer boeren kiezen voor een werkwijze die de bodem, biodiversiteit en het klimaat herstelt. Regeneratieve landbouw heet dat, en deze manier van boeren kent verschillende verschijningsvormen. De komende tijd zullen we er steeds eentje uitlichten. Voor deze editie duiken we in de wondere wereld van… voedselbossen.

 


De aarde is ruim 3,8 miljard jaar oud en zit vol natuurlijke wijsheden over hoe we dingen als voedselproductie het beste kunnen aanpakken. Voedselbosboeren snappen dat. Zij kiezen ervoor om het ecosysteem van een natuurlijk bos na te bootsen. Zo bestaat een voedselbos uit verschillende lagen die op zo’n manier zijn opgebouwd dat alles genoeg zonlicht krijgt. Maar anders dan bij een gewoon bos, staat een voedselbos vol eetbare bomen, struiken en planten. Tamme kastanjes, walnotenbomen, fruitbomen met appels of peren, fruitstruiken vol frambozen en eetbare klimmers zoals bramen: je vindt ze er allemaal. In de open plekken in het bos kunnen groenten, bloemen en kruiden groeien. En als laatste is er ook nog ruimte voor knolgewassen en bodemkruipers zoals pompoenen. Kortom: in een voedselbos is iedere vierkante meter een ecologisch feest voor je smaakpapillen.
 

Voedselbossen
zijn gezond
voor mens,
dier en de
aarde
 

Doordat een voedselbos zo divers is qua gewassen, trekt het allerlei wilde dieren, vogels en insecten aan die hierdoor meer leefruimte krijgen. Zij spelen bovendien een cruciale rol binnen het bos. Denk aan bijen die de gewassen bestuiven, maar ook aan lieveheersbeestjes en rupsen die de appelbomen van bladluizen verlossen. Pesticiden en chemicaliën zijn hierdoor overbodig: de soortenrijkdom zorgt voor een natuurlijk evenwicht.

En de bodem? Die is een voedselbos extreem vruchtbaar. Dit komt onder andere door de diversiteit aan gewassen, waardoor de bodem niet uitgeput raakt (wat bij een monocultuur wel het geval is). In plaats daarvan wordt de grond ieder jaar levendiger en rijker. Deze gezonde bodem houdt water vast, slaat een gigantische hoeveelheid koolstof op en zit vol voedingsstoffen – wat zowel goed is voor het leven boven als onder de grond. Zo blijft alles elkaar versterken en ontstaat een oneindige positieve feedbackloop.
 

Voedselbossen betekent welzijn voor iedereen 

Voedselbossen zijn overigens niet alleen goed voor de aarde, maar ook voor onze eigen gezondheid. Dat begint al met het ontbreken van pesticiden, fungiciden en herbiciden. Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen wordt namelijk steeds vaker in verband gebracht met ziektes als Parkinson. De onkruidverdelger glyfosaat wordt door sommige onderzoekers zelfs ‘de snelweg naar welvaartsziekten’ genoemd. Maar het gaat verder dan dat. Doordat gewassen in een voedselbos niet ieder jaar met wortel en al uit de grond worden getrokken, maar jarenlang blijven staan, kunnen ze veel dieper wortelen. Dit zorgt er – in combinatie met de gezonde bodem – voor dat gewassen veel meer mineralen en voedingsstoffen kunnen opnemen. En daar is onze darmgezondheid, die cruciaal is voor onder andere ons brein en immuunsysteem, heel blij mee. Dus: doordat voedselbosboeren goed zorgen voor de bodem, zorgt de bodem goed voor de gewassen, en zorgen de gewassen goed voor ons lichaam.

Voor iedereen die denkt ‘klinkt goed, maar je produceert er vast een stuk minder mee’, think again. Voedselbossen zijn per hectare zelfs productiever dan een monocultuur. Tenminste, na zo’n tien jaar, wanneer het voedselbos volledig tot bloei is gekomen. Zodra dat het geval is, hoef je er trouwens ook vrij weinig meer aan te doen. De natuur doet haar werk en het eetbare ecosysteem genereert als vanzelf een gigantische opbrengst.
 

Aan de slag met voedselbossen

Genoeg redenen dus om je boodschappen voortaan bij een voedselbos te doen. Of er samen met je partner/gezin/vrienden/collega’s een dagje mee te helpen. Op www.voedselbosbouw.org vind je een kaart met alle voedselbossen van Nederland. Om je op weg te helpen heb ik er vast vijf op een rij gezet: 

Voedselbos Ketelbroek

Op 12 kilometer ten zuiden van Nijmegen vind je in Groesbeek dit fantastische voedselbos. Wat in 2009 begon met een kaal stuk land van 2,4 hectare is inmiddels uitgegroeid tot een waar voedselbos-fenomeen. Om het ecosysteem te beschermen, is het bos niet vrij toegankelijk, maar via de Facebookpagina van ‘Food Forest Ketelbroek’ kun je je aanmelden voor een inspirerende rondleiding. En dat wil je, want naast de grootste collectie van eetbare bomen en struiken van Nederland, vind je hier ook talrijke zangvogels, wezels, vuurvliegjes en zelfs ringslangen.
 

Voedselbos Benthuizen

Na jaren op kantoor te hebben gewerkt, besloot Liesbeth van Bemmel het roer om te gooien en voedselbosboer te worden. In de buurt van Leiden vind je haar voedselbos, dat vol staat met eetbare bomen, struiken en planten. Het weiland van 1,2 hectare is inmiddels een paradijsje voor mens en dier. Voor een paar tientjes per jaar kun je vriend worden van het voedselbos en mag je komen oogsten. Hier vind je alle info: www.voedselbosbenthuizen.nl.
 

Voedselbos Amsterdam

Op zoek naar een voedselbos waar je kunt meehelpen? Dan zit je goed bij Voedselbos Amsterdam, dat onderdeel is van MijnStadstuin in Amsterdam West. Iedere vrijdagochtend kun je onder het toeziend oog van de voedselboswachter de handen uit de mouwen steken. Aanmelden kan via www.voedselbos.amsterdam.

Voedselbos Haarzuilens

Ten westen van Utrecht bouwt stichting Lekkerlandgoed i.s.m. Natuurmonumenten op ruim vijf hectaren rivierklei aan een gezond ecosysteem vol insecten, vogels en zoogdieren. Het voedselbos produceert vooral voor lokale restaurants, maar tijdens plukwandelingen kun je proeven wat je wil. Meer informatie vind je op www.lekkerlandgoed.nl.

Leuker Voedselbos

Twintig hectare weiland omtoveren tot voedselbos: boerenzoon Mark Venner heeft grootse plannen. Het Leuker Voedselbos, gelegen in Baexem (midden-Limburg), wordt een plek die bruist van het leven. Met de aanplanting van duizenden jonge bomen en planten is de basis inmiddels gelegd. En het leuke is: je kan er overnachten! Lees verder op www.leuker1818.nl.

 

Wil je jouw favoriete voedselbos met ons delen?
Of ken je een andere vorm van regeneratieve landbouw die volgens jou onze aandacht verdient?
Laat het ons weten via webredactie@vegetariers.nl

Lees ook deel 2 van 'De Boer Op'.., over Voedselbossen

Auteur: Nadine Maarhuis
Als hoofdredacteur van MaatschapWij en redacteur voor Decade of Action zet schrijver, journalist en videograaf Nadine Maarhuis zich in voor een regeneratieve wereld waarin ecologie leidend is. Wanneer ze geen verhalen vertelt, droomt ze van haar eigen regeneratieve boerderij.
Foto: Laura Nijenhuis
 

Bronnen

MDPI, www.mdpi.com
Stichting Voedselbosbouw Nederland (VBNL), www.voedselbosbouw.org
Stichting Voedselbos Benthuizen, www.voedselbosbenthuizen.nl
Voedselbos Amsterdam, www.voedselbos.amsterdam
Voedselbos Haarzuilens, www.lekkerlandgoed.nl
LEUKER 1818, www.leuker1818.nl