Eerste Hulp Bij Etiketten: Schijf van Vijf kritiek / waarschuwing op vlees
Het Wereld Natuur Fonds (WNF) heeft een aanpassing van de huidige Schijf van Vijf voorgesteld. Er zou veel minder vlees, zuivel, eieren, kaas, vis, en vetten en oliën in het weekmenu moeten staan vanwege de klimaatbelasting van deze productgroepen, zo luidt de conclusie uit het nieuwe WNF-rapport ‘Gezond eten binnen de planetaire grenzen’. Daarvoor heeft men gekeken naar de Nederlandse voedselconsumptie-peiling, de nieuwste milieubelastingcijfers en de planetaire grenzen, om tot de volgende adviezen te komen om de Schijf van Vijf aan te passen naar het nieuwe Nederlandse menu van de toekomst:
- Vlees: 0,5-2 porties per week (tegen maximaal 5 porties per week in de huidige Schijf van Vijf)
- Melk en yoghurt: 1-2 porties per dag (huidig: 2-3 porties)
- Eieren: 1-3 eieren per week (huidig: 2-3)
- Kaas: vrouwen maximaal 20 gram kaas per dag en mannen omgerekend 1 boterham met kaas per week (huidig: ongeveer het dubbele)
- Vetten en oliën: 10 gram per dag (huidig: 40-65 gram)
- Duurzaam gevangen vis: 1 tot 1,5 portie per week (huidig: 1 keer per week)
Wat opvalt, is dat het WNF niet pleit voor het volledig schrappen van dierlijke producten uit de Schijf van Vijf en ook niet zo ver gaat als de 80/20 plantaardig/dierlijke-eiwitverhouding uit het eerdere voedingspatroon berekend op basis van de planetaire grenzen, het ‘Healthy Reference Diet’ van EAT-Lancet. De verklaring daarvoor is dat men vooral heeft geprobeerd de aanpassing af te stemmen op de Nederlandse gebruiken. Daar is zeker wat voor te zeggen, want de mens is een gewoontedier en een kleine aanpassing in ons gemiddelde voedingspatroon verlaagt de drempel om uiteindelijk tot de nodige afname van de broeikasgasuitstoot te komen in vergelijking met het Healthy Reference Diet of een volledig plantaardig voedingspatroon. Wanneer mensen wel sterk gemotiveerd zijn om hun gedrag ingrijpender aan te passen vanwege de noodzaak tot verduurzaming, zorgt dat vanzelfsprekend voor een nog lagere belasting van het klimaat.
Een verschuiving naar een meer plantaardig voedselsysteem is erg belangrijk, want ons huidige voedselsysteem is verantwoordelijk voor 37% van de totale broeikasgasuitstoot. En terwijl er belangrijke stappen voor de energietransitie worden gezet om de CO2-uitstoot terug te dringen, zijn de plannen voor de noodzakelijke eiwittransitie weinig concreet, ondanks de grote impact die zo’n transitie kan hebben én heeft op de korte termijn, zodat er meer ruimte komt om langetermijnplannen te realiseren.
Een verschuiving naar een meer plantaardig voedselsysteem is erg belangrijk, want ons huidige voedselsysteem is verantwoordelijk voor 37% van de totale broeikasgasuitstoot. En terwijl er belangrijke stappen voor de energietransitie worden gezet om de CO2-uitstoot terug te dringen, zijn de plannen voor de noodzakelijke eiwittransitie weinig concreet, ondanks de grote impact die zo’n transitie kan hebben én heeft op de korte termijn, zodat er meer ruimte komt om langetermijnplannen te realiseren.
Positief nieuws is de lichte daling van de vleesconsumptie die de Wageningen University & Research heeft gemeten in haar laatste Vleesconsumptiepeiling. Het gemiddelde gebruik in 2022 lag op 37,5 kg per persoon, een daling van 0,55 kg ten opzichte van het jaar 2021. Dat is natuurlijk mooi, maar het ligt nog ver boven de maximaal aanbevolen hoeveelheid die het Voedingscentrum stelt op 26 kg per persoon per jaar, en al helemaal boven het maximum uit de Globel Burden of Disease van 6 kg per jaar.
De verantwoordelijkheid bij de consument laten, doet niet genoeg. Ook de supermarkten stellen mooie doelen en het vega-schap is over de jaren flink uitgebreid. Maar zolang het vleesschap even groot blijft en ze blijven stunten met aanbiedingen en stapelkortingen zoals 1+1 gratis, nemen de supermarkten niet de verantwoordelijkheid voor hun rol in het geheel. Beleid om hier kaders voor te stellen is er helaas nog niet. De verschillende kabinetten-Rutte hebben op dit vlak gefaald in hun taak om de volksgezondheid te verbeteren.
De verantwoordelijkheid bij de consument laten, doet niet genoeg. Ook de supermarkten stellen mooie doelen en het vega-schap is over de jaren flink uitgebreid. Maar zolang het vleesschap even groot blijft en ze blijven stunten met aanbiedingen en stapelkortingen zoals 1+1 gratis, nemen de supermarkten niet de verantwoordelijkheid voor hun rol in het geheel. Beleid om hier kaders voor te stellen is er helaas nog niet. De verschillende kabinetten-Rutte hebben op dit vlak gefaald in hun taak om de volksgezondheid te verbeteren.
Wellicht dat nog enige vooruitgang te vinden is in een waarschuwingsafbeelding op vlees, zoals bekend van tabak. Onder de respondenten van nieuw onderzoek van de Universiteit van Durnham zou een klimaatwaarschuwing een daling van 7,4% in aankopen kunnen betekenen. Een gezondheidswaarschuwing doet het beter met 8,8%. Volgens de studie zou een pandemiewaarschuwing het effectiefste kunnen zijn met 10% reductie. We houden het in de gaten.
Bronnen: WWF.nl (rapporten), voedingscentrum (schijf van vijf), WUR.nl (vleesconsumptiepeiling), Euroveg.eu (manifesto), rtlnieuws.nl (vlees label consumptie)
Bronnen: WWF.nl (rapporten), voedingscentrum (schijf van vijf), WUR.nl (vleesconsumptiepeiling), Euroveg.eu (manifesto), rtlnieuws.nl (vlees label consumptie)
