Tolstoj - De eerste stap

  De Russische graaf en filosoof Tolstoj heeft een onschatbare bijdrage aan de verspreiding van het vegetarisme geleverd. Toen hij rond 1880 als nihilist tot het geloof kwam vielen hem de schellen van de ogen. Hij begon steeds duidelijker te zien dat zijn eigen leven decadent was en dat het rijke leven van de adel in schril contrast stond met dat van de eenvoudige boerenstand. Hij besloot zijn eigen leven eens kritisch in detail te bekijken en waar nodig te corrigeren. Ondanks sterke tegenwerking van zijn gezinsleden gaf hij jagen, roken, drinken, gokken en overvloedig eten op. Hij werd zelfs vegetariër.  
 
In alle werken van Tolstoj komt de klassieke deugdenethiek aan de orde. En omdat deugden een tijdloos verschijnsel vormen, dat de mensheid, ongeacht haar religieuze overtuiging, altijd sterk heeft bezig gehouden, maken de boeken van Tolstoj een tijdloze indruk. Dat geldt in het bijzonder voor het vrij onbekende boekje ‘de eerste stap’. Het is verbluffend hoe Tolstoj begrippen die wij nu ‘duurzaamheid’ en ‘ketenverantwoordelijkheid’ noemen, voor iedereen begrijpelijk en invoelbaar maakt. Vanwege deze onvergankelijke actualiteit van dit boekje uit 1892 maakte  Sieuwert Haverkoek een nieuwe Nederlandse vertaling. 
 

                  Deugd is onverenigbaar met biefstukken 

 
In het boekje vraagt Tolstoj zich af hoe een deugdzaam leven kan worden geleid en doet hij verslag van zijn bezoeken aan een slachthuis. Het sterkt hem in de overtuiging dat een deugdzaam leven en het eten van vlees op gespannen voet met elkaar staan : ‘En dit wordt voortdurend bewezen door het feit dat jonge, vriendelijke, onbedorven mensen –vooral vrouwen en meisjes- zonder te weten hoe logisch dit logisch er uit volgt, voelen dat deugd onverenigbaar is met biefstukken. En zo gauw als wij wensen om goed te zijn geven wij het eten van vlees vaak op. 

Wat wil ik hiermee zeggen? Dat als we moreel hoogstaande mensen willen worden we moeten stoppen met vlees te eten? Helemaal niet! 

Ik wil alleen maar zeggen dat voor een goed leven een bepaalde volgorde van handelingen onmisbaar is. Dat indien een mens een oprecht verlangen heeft naar het goede leven  hij of zij onvermijdelijk een bepaalde volgorde moet aanhouden. En in deze volgorde is de eerste deugd, die een mens moet nastreven. Die van zelfbeheersing of matigheid. 
 

En in deze volgorde is de eerste stap de zelfbeheersing met betrekking tot voedsel –vasten. En in het vasten, als hij tenminste echt serieus zoekt naar een goed leven, is het eerste ding waar hij afstand van zou moeten doen het gebruik van dierlijk voedsel. Omdat, om verder te zwijgen van het opwekken van passies door het eten van dergelijk voedsel, het gebruik ervan eenvoudig immoreel is, want het vereist het uitvoeren van een handeling die rechtstreeks ingaat tegen het morel gevoel, namelijk doden. ‘ 
 
 
Het boekje is gratis te verkrijgen door de vertaler uit te nodigen voor een voordracht over Tolstoj en zijn gedachtengoed. Aanvraag via e-mail: sieuwert.haverkoek@gmail.com