Hoeveel water is nodig voor 1 kilo vlees?

Waterverbruik van vlees en vega voeding

De productie van een kilo rundvlees kost al snel 15.000 liter water.
Voor het produceren van een kilo rundvlees is 20 tot 48 keer meer water nodig dan het produceren van een kilo groente. Dat komt vooral doordat dieren enorme hoeveelheden planten moeten eten om een kilo aan te komen. 
 

Je zou met zulke cijfers verwachten dat de vleesindustrie het onderwerp vleesproductie en water zorgvuldig mijdt. Toch vinden we op de website vlees.nl er juist een uitgebreid artikel over. Vlees.nl is een site waarop de vleesindustrie uitgebreid reclame maakt voor vlees: recepten, gezondheid, alles komt aan de orde. Er is zelfs een gedeelte van de site waar de duurzaamheidsaspecten besproken worden. Laten we het waterverbruik en voeding 's nader bekijken.

Tekst: Floris de Graad, directeur Vegetariërsbond 

 

De watervoetafdruk van elk dierlijk product is groter dan de watervoetafdruk van plantaardige producten met gelijkwaardige voedingswaarde. De wereldwijde vleesproductie is bijna verdubbeld in de periode 1980-2004 en deze trend zal zich waarschijnlijk doorzetten gezien de verwachte verdubbeling van vleesproductie in de periode 2000–2050). Om aan deze stijgende vraag naar dierlijke producten te voldoen, zal de verschuiving van traditionele extensieve en gemengde landbouw naar industriële landbouwsystemen waarschijnlijk doorgaan. Het beperken van de vraag naar dierlijke producten door het bevorderen van een voedingspatroon met minder vlees zal een onvermijdelijk onderdeel zijn van het milieubeleid van overheden. In landen waar de consumptie van dierlijke producten nog steeds snel stijgend is, moet men kritisch kijken naar hoe deze groeiende vraag kan worden gematigd.

Het rapport geeft confronterende cijfers. De gemiddelde 'water foot print' per calorie is voor rundvlees twintig keer hoger dan voor graan. (In dit rapport; andere bronnen zoals www.waterfootprint.org spreken van 48 keer hoger). 
Het meeste waterverbruik (98%) dat op conto van dierlijke producten geschreven wordt, is nodig voor het laten groeien van veevoer. Soms gaat dit eenvoudigweg over gras, maar in de westerse landen vooral ook over de verbouw van gewassen die in het veevoer belanden. De afgelopen decennia is de wereld steeds meer een mondiaal systeem geworden waarbij grondstoffen over de hele wereld getransporteerd worden. Dit maakte het gecompliceerd om precies vast te stellen hoeveel water er voor een dier gebruikt wordt. Het geciteerde onderzoek was een van de eerste die dit wel systematisch in kaart heeft gebracht.

Groen, grijs en blauw water 

Watergebruik is natuurlijk een erg breed begrip. Het onderzoek maakt daarom onderscheid in ‘groen’ water (regenwater in de bovenlaag van de bodem) en ‘blauw’ en ‘grijs’ water. Blauw water is grondwater dat wordt gebruikt voor irrigatie van gewassen of als drinkwater. Grijs water wordt gebruikt om vervuild water in het productproces te verdunnen zodat de waterkwaliteit weer binnen de gestelde normen komt. Vooral het gebruik van grijs en blauw water heeft een grote impact.
 
(Klik op de afbeelding voor een leesbaardere versie)

Het maakt nogal uit waar het vlees wordt geproduceerd. Voor een kilo vlees van een Indiaas rund dat zijn leven uitsluitend op grassige vlaktes heeft doorgebracht, is meer dan 26.000 (!) liter water nodig. Maar dit gaat vrijwel uitsluitend over regenwater. Voor een in de intensieve veehouderij grootgebrachte koe in de VS is nog geen 4000 liter nodig. Maar hiervan is bijna een kwart blauw en grijs.
Hier schiet het rapport ogenschijnlijk de Nederlandse boer te hulp. Vergeleken met India en de VS verbruiken Nederlandse dieren het minste water. Dit komt, zo verklaart het rapport, doordat Nederland veel intensieve veehouderij heeft, die relatief minder (groen) water verbruikt. De prestatie wordt echter vooral geleverd door de Nederlandse kip, die in vergelijking met haar lotgenoten elders bijzonder weinig water gebruikt.
 
Gezien het feit dat de probleem van het waterverbruik vooral in het blauwe en grijze water ligt, en minder in het (groene) regenwater, is de verdere groei van de intensieve veehouderij geen prettig vooruitzicht. Toch zal deze sector door de toenemende wereldwijde vraag naar vlees verder groeien.

 

Ook hoog watergebruik in plantaardig aanbod

Overigens, wie echt op het waterverbruik van zijn eten wil letten, heeft ook binnen het plantaardige aanbod de nodige keuzes te maken. Wat, vanuit het perspectief van watergebruik, in ieder geval niet helpt, is het vervangen van vlees door noten of fruit. Deze zijn per gram eiwit zelfs aanzienlijk belastender dan rundvlees.
Nu is het vervangen van vlees door fruit natuurlijk een uitzondering. Toch kwam er enige jaren geleden een mevrouw in het nieuws die haar kind als ‘fruitariër’ opvoedde en om aan haar voedingsstoffen te voldoen dagelijks vele kilo’s bananen door de blender perste. Wat je hier allemaal van kan vinden, laat ik even in het midden. Vanuit het oogpunt van waterbesparing is het in ieder geval geen aanbevelingswaardige actie.
 

 

	Water footprint in liters per kilocalorie	Water footprint in liters per gram eiwit
rund	10.19	112
noten	3.63	139
kip	3.00	34
ei	2.29	29
fruit	2.09	180
melk	1.82	31
groente	1.34	26
peulvruchten	1.19	19
Nederlands ei	0,94	12
suiker	0.69	00
graan	0.51	21

 

De website vlees.nl citeert dus met enig recht het rapport om aan te tonen dat de Nederlandse (kippen)boer relatief zuinig met water om gaat. Op basis van het rapport kunnen we berekenen dat het Nederlandse ei zelfs een bijzonder ‘waterzuinige’ eiwitbron is. Keerzijde is natuurlijk dat veel kippen een niet te benijden tijd op de ‘boerderij’ doorbrengen.
 
Zoomen we van het Nederlandse ei uit naar de wereldwijde situatie, dan zien we dat vleesrunderen het grootste aandeel hebben in het mondiale waterverbruik (33%), gevolgd door melkkoeien en varkens (beide 19%). Het voelt evengoed ongemakkelijk dat de sector citeert uit een rapport dat vooral leest als een dringende waarschuwing om minder vlees te eten.

Als laatste zin lezen we in het rapport: Aangezien de productie en consumptie van dierlijke producten een belangrijke rol spelen bij de uitputting en vervuiling van de schaarse zoetwatervoorraden in de wereld, is informatie over de water footprint van dierlijke producten belangrijk om te begrijpen hoe we duurzaam met de schaarse zoetwatervoorraden om kunnen gaan.
 
Bij deze….

 

Dit artikel verscheen voor 't eerst in het Lekker Vega Magazine, winter-editie
 

Belangrijkste bronnen

• A Global Assessment of the Water Footprint of Farm Animal Products Mesfin M. Mekonnen* and Arjen Y. Hoekstra, 2012
• Fleischatlas, uitgegeven door de Heinrich-Böll-Stiftung, 2021