Actueel: wereldwijde belangstelling voor eerlijke vleesprijs

De lobby voor een eerlijkere vleesprijs heeft de afgelopen maanden een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Op het gebied van de landbouw en de vleesconsumptie grijpen veel problemen in elkaar. Het zou mooi zijn als door de invoering van een eerlijkere prijs voor vlees en zuivel de puzzelstukjes op hun plaats vallen en een aantal problemen kan worden aangepakt. Eerlijk betekent dan dat de maatschappelijke kosten van vlees en zuivel in de prijs inbegrepen zijn. Een baanbrekend concept dat zelfs door Chinese en Russische media met belangstelling wordt gevolgd...
 

Tekst: Floris de Graad,
directeur Nederlandse Vegetariërsbond


 

In het herfstnummer van Lekker Vega viel al te lezen dat de Vegetariërsbond en de TAPP Coalitie (True Animal Protein Price) de mogelijkheden van een heffing op vlees hebben laten doorrekenen door bureau CE Delft. Het rapport ‘Duurzaamheidsbijdrage Vlees’ vormde de basis voor de voorstellen van de TAPP Coalitie:

• Geleidelijke verhoging van de vleesprijs met 2 euro per kilo. Naar schatting zal de vleesconsumptie hierdoor met 14% dalen.
• Het geld dat deze heffing opbrengt, wordt gebruikt voor de uitvoering van duurzamere landbouw en koopkrachtcompensatie voor lagere inkomens.
• Verlaging van het btw-tarief op groenten en fruit van 9% naar 5%. Dit is belangrijk, omdat sinds 2000 groenten en fruit 40% duurder zijn geworden.

Professor Pier Vellinga (VU, WUR, klimaat), voorzitter TAPP Coalitie: “Door ons grondige overleg met de belanghebbende partijen in ons land, ligt er nu een breed gedragen voornemen dat we op haalbaarheid lieten doorrekenen. Als Nederlanders kunnen we via een eerlijke prijs op vlees circa 1,3 miljard euro per jaar beschikbaar stellen. Een gigantisch bedrag dat terugvloeit via onze boeren naar goedkopere groenten en fruit en de lagere inkomens: dus voor een ander, beter, welvarender Nederland.”

Na de presentatie van het rapport in het Haagse perscentrum Nieuwspoort werden er Kamervragen aan de minister van Financiën gesteld. Het rapport zag er toch degelijk uit? Wat was hierop het antwoord van de minister? De minister antwoordde dat hij de voorstellen uit het rapport zou onderzoeken en mee zou nemen in het voorstel voor een nieuwe grondslag voor het belastingstelsel. De minister heeft de uitkomst van het rapport laten doorrekenen en kwam grotendeels tot dezelfde bevindingen als bureau CE Delft. Op 28 maart zullen de voorstellen voor het nieuwe belastingstelsel aan de Kamer gepresenteerd worden.
 

Minister doet voorstellen
voor een eerlijke vleesprijs
 

Brussel

Omdat de productie en consumptie van vlees in alle opzichten een internationaal vraagstuk is, werd er ook een Engelstalige versie van het rapport gemaakt. Die werd op 5 februari in het gebouw van het Europees Parlement aangeboden. Geïnteresseerde leden van diverse fracties uit het Europarlement luisterden naar de toelichting op de plannen. Dat de voorstellen van de Vegetariërsbond en de TAPP Coalitie interessant zijn, blijkt wel uit de internationale media-aandacht die de voorstellen kregen. Britse tabloids kopten dat er op die dag al over een heffing op vlees besloten zou worden. Zo mooi was het helaas niet. Maar de gezaghebbende Britse krant The Guardian kwam met een uitgebreid artikel en ook op Chinese en Russische tv-zenders werden de plannen besproken.
 

    

Stikstof

Rond de presentatie van het rapport in Nederland brak, voor velen als een donderslag bij heldere hemel, de stikstofcrisis uit. Stikstof dat uitgestoten wordt door industrie, verkeer en landbouw komt neer in natuurgebieden en ‘verrijkt’ daar de bodem, waardoor de beschermde vegetatie in door Europa aangewezen natuurgebieden dreigt te verdwijnen. De Raad van State verwees het Nederlandse stikstofbeleid naar de prullenbak, wat gevolgen had voor talloze vergunningen voor boeren en bouwprojecten. D’66 parlementariër Tjeerd de Groot haalde de woede van de boeren op zijn hals toen hij riep dat de veestapel gehalveerd zou moeten worden. Boze boeren togen naar het Malieveld en het verkeer werd door wegblokkades lamgelegd. Een deel van de agrarische sector verenigde zich onder het vaandel van het Landbouw Collectief, geleid door Aalt Dijkhuizen, voormalig bestuursvoorzitter van de Universiteit van Wageningen en voorvechter van de intensieve veehouderij. Het Collectief kwam met eigen, soms interessante voorstellen om de stikstofuitstoot te verminderen.

De TAPP Coalitie kwam met aanvullende voorstellen. In de coalitie zijn niet alleen de Vegetariërsbond en andere milieu-, dierenwelzijn- en gezondheidsorganisaties vertegenwoordigd, maar ook landbouworganisaties zoals Netwerk GRONDig (ca. 1000 melkveehouders) en Caring Farmers.

Jeroom Remmers, directeur TAPP Coalitie: “Het voorstel van het Landbouw Collectief bevat prima maatregelen zoals extra weidegang voor koeien en voermaatregelen. Om de emissies verder terug te dringen is ook een beperkte krimp van de veestapel nodig, 1% per jaar tot 2030, in regio’s met veel vee nabij natuurgebieden, betaald via een eerlijke vleesprijs. Wij vragen het kabinet om een noodwet, de wet eerlijke vleesprijs, met extra geld voor boeren.” Een kleinere veestapel ligt om allerlei redenen voor de hand. Sinds 2000 is het landbouwareaal in Nederland met 10% gekrompen maar de veestapel niet.
 

Opmerkelijk: koe in de wei heeft meer effect
dan verlaging maximumsnelheid

De verrassende quick-win voor stikstof is: de reeds aanwezige koeien vaker in de wei te laten. Dat verlaagt de ammoniakemissie, want ammoniak ontstaat pas als mest en urine vermengd raken, wat nauwelijks gebeurt bij weidegang. Volgens het CBS krijgt de Nederlandse koe jaarlijks ruim 1000 uur weidegang. Dat is slechts 11,4% van het jaar. Dus: meer dagen per jaar weiden en meer uren per dag. Stel dat de gemiddelde Nederlandse koe 1200 uur zou weiden, dan daalt de ammoniakemissie jaarlijks met 1,2 kiloton. En bij 1500 uur met 2,8 kiloton. Die 2,8 kiloton is een grotere stikstofreductie dan we zouden krijgen door de drastische verlaging van de maximumsnelheden op snelwegen naar 100 km/uur en op autowegen naar 80 km/uur. Nog effectiever is het natuurlijk als een grote groep mensen overschakelt naar een vegetarische of zelfs plantaardige voedingsstijl.

De stikstofcrisis laat eens te meer zien dat de consumptie van vlees en de inrichting van onze landbouw internationale vraagstukken zijn. Een derde van de stikstof in Nederland komt uit Engeland overwaaien, maar volgens TNO produceert Nederland, vooral door de landbouw, relatief vier keer meer stikstof dan andere landen. ‘Onze’ stikstof slaat dan weer vooral neer in Duitsland.

Hoog tijd dus om de landbouw eindelijk via een eerlijke vleesprijs te verduurzamen. Het is hoopgevend dat dit geluid van de Vegetariërsbond en de TAPP Coalitie nu in Europa breed gehoor vindt.