Food for Thought: Dromen in Zweden oftewel dierenleed in huis
Dertig jaar geleden, in 1992, werd in Nederland een nieuwe dierenbeschermingswet aangenomen: de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. Er was sinds de jaren 1970 voor gestreden door dierenbeschermingsorganisaties. Op papier was het een vooruitstrevende wet; de verwachtingen erover waren dan ook hooggespannen. De praktijk viel echter tegen.
Dit artikel verscheen eerder in LekkerVega Magazine
Tekst: Dirk Jan Verdonk, directeur World Animal Protection en historicus
Tekst: Dirk Jan Verdonk, directeur World Animal Protection en historicus
Gelukkig is het houden van apen door particulieren wel al langer bij wet verboden. En dat brengt me bij meneer Nilsson. Wie kent hem niet? Meneer Nilsson is het aapje dat bij Pippi Langkous in Villa Kakelbont woont. Je kunt het Astrid Lindgren moeilijk kwalijk nemen dat ze hem in haar boeken liet figureren: die verschenen vanaf 1945, een tijd waarin het bewustzijn over de schadelijkheid van het houden van apen veel lager was. En het was per slot van rekening allemaal verzonnen. Niettemin, voor de verfilmingen van de boeken werden echte aapjes gebruikt, gehuld in kleertjes, gestrest en gedresseerd. Het zal zeker mensen op het idee hebben gebracht zo’n aapje in huis te nemen. Verhalen doen er niet alleen toe, ze kunnen eveneens hun eigen leven gaan leiden.
Het dierenleed dat Pippi Langkous en meneer Nilsson ongewild veroorzaakten, verbleekt gelukkig bij de positieve bijdrage die ze leverden aan het beschermen van dieren. Want ze maakten Astrid Lindgren wereldberoemd. En wie wereldberoemd is, heeft invloed. Lindgren wendde haar bekendheid in de jaren 1980 aan om de zaak van de dieren te bepleiten. Op 3 mei 1985 publiceerde ze een artikel voor het tijdschrift Dagens Nyheter. Het handelde over een koe die naar liefde van een stier snakte in plaats van kunstmatig geïnsemineerd te worden. Ze uitte er ook kritiek in op het feit dat koeien steeds meer hun hele leven in de stal stonden opgesloten.
Naar aanleiding van het stuk nam een dierenarts, Kristina Forslund, contact met haar op. Zij had, zoals Lindgren het later in een interview aan De Volkrant uitdrukte ‘al jaren verdriet over de slechte omstandigheden in de bio-industrie’. Het resultaat was dat de twee samen campagne gingen voeren. Lindgren leverde haar schrijftalent en bekendheid, Forslund de specialistische kennis. Een reeks artikelen in de Zweedse krant Expressen volgde. ‘Astrid luidt de noodklok: Zweedse dieren worden gemarteld’, kopte de krant in koeienletters op de voorkant. In een van de stukken beschrijft Lindgren een droom waarin de minister van Landbouw belooft de omstandigheden van de dieren te verbeteren.
De samenwerking tussen deze twee vrouwen zette de Zweedse politiek in beweging. Niet alleen de minister van Landbouw schreef terug in de krant, maar ook de premier. Op Lindgren’s tachtigste verjaardag, op 14 november 1987, kreeg ze een opmerkelijk cadeau: de tekst voor een nieuwe dierenbeschermingswet die Lex Lindgren was gedoopt. Het jaar erop werd die van kracht. De wet gold als de meest progressieve dierenwet van dat moment. De wet legde vast dat boerderijdieren recht hebben op een prettige omgeving waarin hun natuurlijk gedrag wordt gewaarborgd. Concreet gaf het onder meer aan koeien het recht op weidegang – iets dat Nederlandse koeien nog steeds niet hebben.
Het is een verhaal dat weggelopen zou kunnen zijn uit een kinderboek. Maar een gelukkig einde had het toch niet. Net als de Nederlandse wet uit 1992 teleurstelde, was de Zweedse wet voor Lindgren uiteindelijk een deceptie. Want niet alle dieren kregen het recht op buitenuitloop. Legkippen bleven zelfs veroordeeld tot hun kooien. En zo waren er nog tal van andere nare praktijken waar dieren aan onderworpen bleven, ondanks de mooie woorden van de wetstekst. De economie had voorrang. En toch, Lindgren’s droom over gelukkige boerderijdieren had de wereld voor hen een beetje beter gemaakt. En diezelfde droom kan tot nieuwe verbeteringen inspireren. Want zoals Pipi Langkous al wist: ‘Alle geweldige dingen die zijn gebeurd, gebeurden eerst in iemands verbeelding.’
Het dierenleed dat Pippi Langkous en meneer Nilsson ongewild veroorzaakten, verbleekt gelukkig bij de positieve bijdrage die ze leverden aan het beschermen van dieren. Want ze maakten Astrid Lindgren wereldberoemd. En wie wereldberoemd is, heeft invloed. Lindgren wendde haar bekendheid in de jaren 1980 aan om de zaak van de dieren te bepleiten. Op 3 mei 1985 publiceerde ze een artikel voor het tijdschrift Dagens Nyheter. Het handelde over een koe die naar liefde van een stier snakte in plaats van kunstmatig geïnsemineerd te worden. Ze uitte er ook kritiek in op het feit dat koeien steeds meer hun hele leven in de stal stonden opgesloten.
Naar aanleiding van het stuk nam een dierenarts, Kristina Forslund, contact met haar op. Zij had, zoals Lindgren het later in een interview aan De Volkrant uitdrukte ‘al jaren verdriet over de slechte omstandigheden in de bio-industrie’. Het resultaat was dat de twee samen campagne gingen voeren. Lindgren leverde haar schrijftalent en bekendheid, Forslund de specialistische kennis. Een reeks artikelen in de Zweedse krant Expressen volgde. ‘Astrid luidt de noodklok: Zweedse dieren worden gemarteld’, kopte de krant in koeienletters op de voorkant. In een van de stukken beschrijft Lindgren een droom waarin de minister van Landbouw belooft de omstandigheden van de dieren te verbeteren.
De samenwerking tussen deze twee vrouwen zette de Zweedse politiek in beweging. Niet alleen de minister van Landbouw schreef terug in de krant, maar ook de premier. Op Lindgren’s tachtigste verjaardag, op 14 november 1987, kreeg ze een opmerkelijk cadeau: de tekst voor een nieuwe dierenbeschermingswet die Lex Lindgren was gedoopt. Het jaar erop werd die van kracht. De wet gold als de meest progressieve dierenwet van dat moment. De wet legde vast dat boerderijdieren recht hebben op een prettige omgeving waarin hun natuurlijk gedrag wordt gewaarborgd. Concreet gaf het onder meer aan koeien het recht op weidegang – iets dat Nederlandse koeien nog steeds niet hebben.
Het is een verhaal dat weggelopen zou kunnen zijn uit een kinderboek. Maar een gelukkig einde had het toch niet. Net als de Nederlandse wet uit 1992 teleurstelde, was de Zweedse wet voor Lindgren uiteindelijk een deceptie. Want niet alle dieren kregen het recht op buitenuitloop. Legkippen bleven zelfs veroordeeld tot hun kooien. En zo waren er nog tal van andere nare praktijken waar dieren aan onderworpen bleven, ondanks de mooie woorden van de wetstekst. De economie had voorrang. En toch, Lindgren’s droom over gelukkige boerderijdieren had de wereld voor hen een beetje beter gemaakt. En diezelfde droom kan tot nieuwe verbeteringen inspireren. Want zoals Pipi Langkous al wist: ‘Alle geweldige dingen die zijn gebeurd, gebeurden eerst in iemands verbeelding.’
Lees ook
'Stem van de Dieren' in deze serie Food for Thought'Korte Levens' in deze serie Food for Thought
Zoönose, en de oplossing volgens de Vegetariërsbond
Consumptiecijfers aantallen dieren (Pdf)
Wil je ook minder dieren in de bio-industrie?
Help ons dan vegetarisch en plantaardig eten te promoten. Word lid en help mee nog meer mensen te helpen met de overstap naar minder vlees. Elke nieuwe vegetariër of veganist zorgt voor honderden dieren minder in de bio-industrie. Elke dag helpen we honderden mensen met hun keuze voor meer vega en minder dierenleed.
