Eerste hulp bij etiketten: plantaardige melk-drank
De Warenwet schrijft voor dat de ingrediënten van een voedingsmiddel vermeld moeten worden op het etiket. In de serie 'Eerste Hulp bij Etiketten' gaat het deze keer over plantaardige melk-dranken. ('Melk' in combinatie met plantaardig en vegan, dat is inmiddels verboden - het Europees Parlement breidde het initiële verbod zelfs uit.)
Tekst: voedingskundige Sytske de Waart
Plantaardige melkalternatieven zijn lekker in smoothies of als basis (yoghurt!) voor je ontbijtgranen, en heel geschikt om cakes, pannenkoeken of taarten mee te bakken. De barista-varianten zijn tot schuim opklopbaar en kun je prima gebruiken voor je cappuccino of latte macchiato. Omdat plantaardige zuiveldranken een relatief nieuw fenomeen zijn in de Nederlandse supermarkt, is het interessant om te kijken aan welke eisen hun etiket moet voldoen.
Verkoopbenaming
Om verwarring en misleiding te voorkomen, mogen plantaardige ´zuivel´-producten geen melk, boter, kaas etc. heten. De term melk mag uitsluitend gebruikt worden voor het dierlijke product, zoals koe- of geitenmelk. Vandaar dat fabrikanten benamingen gebruiken als haverdrank of ‘gefermenteerd sojaproduct’ (ofwel yoghurt). Het Europese Hof heeft op deze regel wel wat uitzonderingen toegestaan, zoals kokosmelk, pindakaas en boterbonen. Kennelijk snapt iedereen dat die niks met ‘echte’ melk, kaas en boter te maken hebben. UPDATE: Inmiddels heeft het Europese Parlement de zuivelban uitgebreid en zijn afgeleiden ook niet meer toegestaan. Vandaar de verpakkingen in de supermarkt met namen als 'sojadrank' dat dan qua vormgeving en verpakking wel lijkt op melk, en staat ook bij het 'echte' melk in de koeling.
Voedingswaarde-declaratie etiketten vega(n) producten
Fabrikanten van levensmiddelen zijn wettelijk verplicht om de voedingswaarde van een aantal voedingsstoffen op de verpakking te vermelden. Het gaat dan om energie, vetten (waaronder verzadigd vet), koolhydraten (waaronder suikers), vezels, eiwit en zout. Ook als de fabrikant een voedingsclaim op de verpakking zet (zoals in dit geval Haver calcium), moet het gehalte van het gezonde stofje vermeld worden. Op die manier kun je gemakkelijk zien dat plantaardige melk op het ene voedingsaspect slecht scoort (laag eiwitgehalte), maar op het andere aspect juist weer goed (gehalte aan verzadigd vet).Eiwitten en andere nuttige voedingsstoffen
Er kunnen allerlei redenen zijn om melkalternatieven te gebruiken. Bijvoorbeeld omdat gewone zuivel een hoge klimaatbelasting heeft. Omdat je overgevoelig bent voor zuivel. Omdat je het niet eens bent met hoe we met onze productiedieren als koeien of geiten omgaan. Of omdat je het gewoon lekkerder vindt. Maar als je het om gezondheidsredenen doet, dan valt daar wel het nodige op af te dingen.´Echte´ melk bevat allerlei goede stoffen zoals eiwitten, calcium en vitamine B12. Plantaardige alternatieven scoren hier niet altijd goed op. Sojadrank bevat als enige een vergelijkbare hoeveelheid eiwit als halfvolle melk (3%), maar rijst- of kokosdrank blijft met 0,1% eiwit hier ver bij achter.
Het is dan ook belangrijk dat je via de rest van je voeding voldoende eiwit binnenkrijgt, bijvoorbeeld door het eten van volkorenbrood, kaas, eieren, peulvruchten en noten. En bij een veganistische voedingswijze is het verstandig vitamine B12 bij te slikken - raadpleeg vooral je huisarts en/of een diëtiste als je twijfelt.
En het goede nieuws is dat de meeste producenten van plantaardige melk calcium en vitamine B12 toevoegen.
