Food for Thought: Anders Handelen

Intro

Dit artikel is onderdeel van ons dossier over wereldvoedselverdeling.
De kern van dit dossier:

De wereldbevolking kan gevoed worden middels vegetarische en vooral plantaardige voeding. Vleesconsumptie is niet nodig voor het volgen van een gezond voedingspatroon - zelfs ongewenst, want vlees is een inefficiënte manier van voeden.
Er gaat namelijk maar liefst 1/3e van het wereldwijd geproduceerde graan naar het voeren van vee dat op zijn beurt weer bestemd is voor vleesproducten. De hoeveelheid vlees die je van dat graan terugkrijgt, is slechts een gemiddelde 10%.

Verlagen van de vleesconsumptie en de transitie naar een meer plantaardige voedingswijze is een verantwoordelijkheid van ons allemaal: consumenten, bedrijven, organisaties in de zorg- en voedingssector, ngo's en ook van de overheid.

Heb je een vraag of suggestie over de inhoud, wil je samenwerken of heb je andere feedback? Mail dan naar servicedesk@vegetariers.nl

Een handelsverdrag, de wereldwijde consumptie van vlees, zuivel en de handel in vlees, veevoer en pesticiden

De wereldhandel knarst en kraakt en piept, dat het pijn doet aan je oren. Door de oorlog in Oekraïne ontpopt de import van Russische fossiele brandstoffen zich tot een ongewilde bijdrage aan genocide. Verstoring van de export van Oekraïense tarwe en zonnebloemolie leidt tot een voedselcrisis in kwetsbare landen. Indonesië stelt een exportstop op palmolie in. De blokkade van het Suezkanaal ligt nog vers in het geheugen. De vogelgriep bedreigt de Amerikaanse pluimvee-export. En zo is er meer. Vergeet de komende tijd echter ook niet zuidwestwaarts te kijken. Naar Brazilië en Argentinië.

Consumptie vlees, zuivel en import veevoer

Maar eerst dit. Begin april onderstreepte het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties, nog eens dat de mensheid teveel vlees en zuivel consumeert om catastrofale klimaatverandering te kunnen vermijden. In Nederland had minister Henk Staghouwer net een week eerder de Tweede Kamer geïnformeerd dat hij de vleesconsumptie wil verminderen. Naast voordelen voor klimaat en gezondheid, draagt zo’n reductie bij aan vermindering van de ‘import van veevoer van buiten Europa’, zoals hij stelde. Houd deze gedachte vast: de Nederlandse regering heeft als expliciet doel de Nederlandse vleesconsumptie te verminderen, en daarmee ook de import van veevoer van buiten Europa.

Van principeovereenkomst naar handelsverdrag

Dan nu door naar Brazilië en Argentinië. Dit zijn de twee belangrijkste landen van Mercosur (een samentrekking van Mercado Comum do Sul), het Zuid-Amerikaanse handelsblok waar verder ook Uruguay en Paraguay deel van uitmaken. In 1999 begon de Europese Unie besprekingen met de Mercosur-landen over een handelsverdrag. De onderhandelingen liepen hopeloos vast, maar werden na 2016 weer losgetrokken. In 2019 kwam het zelfs tot een principeovereenkomst. Die dient echter nog definitief gemaakt te worden. Onder voorzitterschap van Frankrijk van de Europese Unie lag het proces daarvoor in de eerste helft van dit jaar stil, want de Franse boeren zijn geen enthousiast voorstander van handelsliberalisering. Maar in de tweede helft van 2022 zou er zomaar weer beweging in kunnen komen. En dan wordt het interessant wat Nederland gaat doen. Want het doel van een handelsverdrag is de handel te bevorderen. Maar waarin handelen Brazilië en Argentinië nou precies? Inderdaad, in vlees en veevoer. Brazilië is de grootste exporteur ter wereld van rundvlees én van kippenvlees. Het grootste vleesbedrijf ter wereld – JBS – is Braziliaans (en heeft in Amstelveen zijn Europese kantoor). De klimaatvoetafdruk van dit ene bedrijf is ruim twee keer zo groot als die van geheel Nederland. ABP, het Nederlandse pensioenfonds voor ambtenaren en leraren, is er overigens belangrijk aandeelhouder van.

Import genetisch gemodificeerde soja, mais en export pesticiden

Brazilië is óók de grootste exporteur van genetisch gemodificeerde soja, die voor verreweg het grootste deel voor veevoer wordt bestemd. Qua mais, dat andere belangrijke veevoeringrediënt, is Brazilië de op twee na grootste exporteur ter wereld. De natuur van de Amazone, Cerrado en Pantanal wordt ervoor opgeofferd. Met de export van rundvlees, soja en mais volgt buurland Argentinië Brazilië op de voet. Het doel van het handelsverdrag tussen de EU en Mercosur is voor een belangrijk deel om de Europese import van vlees en veevoer te vergroten. In ruil kan de EU dan meer pesticiden naar Brazilië en Argentinië exporteren – nodig voor het verbouwen van de veevoergewassen. Sommige van die pesticiden zijn verboden binnen de EU: te schadelijk.

Tégen het beleid van de Nederlandse regering

Het is klip en klaar, dat spoort niet. Het handelsverdrag gaat dwars in tégen het beleid van de Nederlandse regering om de vleesconsumptie te verlagen en de import van veevoer van buiten Europa te verkleinen. En als de regering dat al niet zelf had kunnen verzinnen: in 2020 stemde de Tweede Kamer voor een motie om de Nederlandse steun aan het handelsverdrag in te trekken. Wie nu denkt dat de Nederlandse regering zich krachtig tegen het handelsverdrag keert, vergist zich echter. Het wordt spannend. Wat gaat Nederland doen? Kiest het voor klimaat, biodiversiteit, dierenwelzijn en gezondheid? Of voor een gedateerde handelsideologie die de rijken rijker maakt en de natuur armer? Het zal hevig gaan knarsen en kraken en piepen. Het zal pijn doen aan je oren.

Meer weten? Kijk op www.handelanders.nl

Tekst: Dirk-Jan Verdonk