Wereldbevolking in de toekomst voeden, betekent voedsel eerlijk verdelen

Intro

Dit artikel is onderdeel van ons dossier over wereldvoedselverdeling.
De kern van dit dossier:

De wereldbevolking kan gevoed worden middels vegetarische en vooral plantaardige voeding. Vleesconsumptie is niet nodig voor het volgen van een gezond voedingspatroon - zelfs ongewenst, want vlees is een inefficiënte manier van voeden.
Er gaat namelijk maar liefst 1/3e van het wereldwijd geproduceerde graan naar het voeren van vee dat op zijn beurt weer bestemd is voor vleesproducten. De hoeveelheid vlees die je van dat graan terugkrijgt, is slechts een gemiddelde 10%.

Verlagen van de vleesconsumptie en de transitie naar een meer plantaardige voedingswijze is een verantwoordelijkheid van ons allemaal: consumenten, bedrijven, organisaties in de zorg- en voedingssector, ngo's en ook van de overheid.

Heb je een vraag of suggestie over de inhoud, wil je samenwerken of heb je andere feedback? Mail dan naar servicedesk@vegetariers.nl

Door: Daniël Gerritsen, Maatschappelijke Profilering en Voeding- & Gezondheidsexpert van de Vegetariërsbond
Laatst bijgewerkt: 15-12-2022

Als we de wereldbevolking in de toekomst willen blijven voeden, moet voedsel eerlijk verdeeld worden. Daarbij kunnen we niet méér produceren dan de Aarde aan kan. Er kan genoeg voedsel over blijven voor iedereen, als we allemaal voornamelijk plantaardig gaan consumeren.

wereldvoedselverdeling op wereldbevolkingsdag

wereldvoedselverdeling op wereldbevolkingsdag

Toekomstige wereldbevolking kán gevoed worden

De wereldpopulatie wordt geschat te groeien tot 9,73 miljard rond 2064, om vervolgens weer af te dalen naar 8,79 miljard in 2100 [1]. In ons artikel over de Toekomst van ons Eiwit laten we zien dat de hoeveelheid eiwit die geproduceerd wordt genoeg is om de bevolking van de toekomst te voeden. Uitdagingen om er genoeg van over te houden voor iedereen zijn: 1. minder verspillen, 2. voedsel eerlijker verdelen en 3. meer plantaardig eten!

Lees ook ons expert-artikel:
UN World Food Summit:
omstreden weg naar duurzaamheid

1. Wereldbevolking voeden: minder voedsel verspillen

Een open deur om meer voedsel beschikbaar te krijgen is als we minder gaan verspillen. Per persoon verspillen we in Nederland tussen de 96 en 149 kg per jaar [2]. Zo’n 34 kg daarvan wordt vanuit huis weggegooid [3]. Gelukkig is er de meeste jaren een daling gemeten in de hoeveelheid voedsel verspild! Tips om verspilling te voorkomen kan je vinden bij o.a. Milieu Centraal, het Voedingscentrum of Milieudefensie.

2. Wereldbevolking voeden: voedsel eerlijker verdelen om hongersnood op te lossen

Uit cijfers van de Wageningen Universiteit & Research (WUR) blijkt dat er ongeveer 3x zo veel eiwit geproduceerd wordt als dat de mondiale bevolking van 9 miljard in de toekomst nodig zal hebben. Toch zijn er wereldwijd nog 690 miljoen mensen die nu al honger lijden, terwijl de groei van de wereldbevolking met 2 miljard ervoor zorgt dat er een grotere vraag naar voedsel zal komen [4]. Hongersnood oplossen is nummer 2 van de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties (Sustainable Development Goals, zie afbeelding 1 hieronder)[5]. Waar komt dit verdelingsprobleem vandaan?

Wereldbevolking voeden via vegetarisch en plantaardig voedingspatroon

Afb. 1: de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties [5]
Klik op de afbeelding voor een grotere versie.

Vlees eten als voedsel verspilling en oneerlijke verdeling

Er gaat 1/3^e van het wereldwijd geproduceerde graan naar veevoer. De hoeveelheid voedsel die je van dat graan terug krijgt, is gemiddeld 10% [6]. Voor de omzetting naar dierlijk eiwit heb je 4x tot 26x zo veel plantaardig eiwit nodig [7]. Ondertussen groeit de welvaart, met name in China en India, wat zorgt voor een grotere vraag naar dierlijk voedsel [8]. De afgelopen 50 jaar is de wereldwijde vleesproductie 4x zo groot geworden [9]! Dat terwijl dierlijke voeding ons een hoop kost. Naast voedsel dat wij zouden kunnen eten blijven ook: dierenleed, landgebruik, biodiversiteit, water, schone lucht en eutroficatie over. En je krijgt er relatief weinig voor terug.

Voor Nederlands gedrag zijn 3,5 aardbollen nodig

De draagkracht van de Aarde en de ecologische voetafdruk van de mensheid zijn uit balans. Om het gehele gedrag in Nederland (eten, aankopen, fossiele uitstoot, etc) in balans te brengen is er 3,5x het oppervlakte van Nederland nodig [10]. Om bewustwording van onze overconsumptie te vergroten is Earth Overshoot Day ingevoerd: de dag van het jaar waarop de draagkracht voor één jaar overschreden wordt [11]. Voor Nederland lag Earth Overshoot Day in 2021 al op 27 april. Wereldwijd valt die op 29 juli. Daarmee komen we op punt 3: we moeten toe naar een heel ander – hoofdzakelijk plantaardig – voedselsysteem.

3. Wereldbevolking voeden: hoofdzakelijk plantaardig consumeren

Met 'Visie 2050: Re-rooting the Dutch Food System' wonnen prof. Imke de Boer (WUR) en haar team van onderzoekers in 2020 een prijs voor innovatie in voedselsystemen [12]. Ze beschrijven hoe ons Nederlandse voedselsysteem er uit zou moeten zien om werkelijk duurzaam en circulair te zijn (zie afbeelding 2 hieronder). Hierbij nemen ze als uitgangspunt dat we moeten leven en consumeren binnen de draagkracht van de Aarde. Een integrale- of holistische visie, als je wil.

Landbouw in Nederland toekomstvisie Vegetariersbond

Afb. 2: het her-wortelen van het Nederlandse voedselsysteem, van meer naar beter (De Boer & de Olde et al, 2020) [12]. Klik op de afbeelding voor een grotere versie.

Hoogleraar diersystemen pleit voor hoofdzakelijk plantaardig

Zelfs als hoogleraar veehouderij & duurzame voedselsystemen pleit De Boer met haar team voor een voedselsysteem waarbij we hoofdzakelijk plantaardig eten. Dieren voeding geven die óók geschikt is voor menselijke consumptie is erg inefficiënt. Wereldwijd is nu 40% van het akkerland in gebruik voor veevoer. Vruchtbaar akkerland zouden we volledig in moeten zetten voor menselijke voeding. Deze zogenaamde feed-food competitie minimaliseren is belangrijk voor optimaal landgebruik. Wat interessant is: geheel plantaardig eten noemen De Boer en haar team niet het duurzaamste voor de Nederlandse situatie.

Vegetarisch het voedingspatroon van de toekomst?

Ideaal zou een verhouding zijn van 70/30% plantaardig/dierlijk eiwit in ons voedingspatroon. Dat is nog méér plantaardig dan de gewenste 60/40% verhouding uit de eiwittransitie. Gemiddeld eten we nu 40/60% plantaardig/dierlijk eiwit. Niet alle grond is geschikt voor het verbouwen van voedsel. Als onze dieren alleen onze reststromen en gras eten, wordt daarmee géén menselijke voeding verspild. De omvang van de veestapel wordt dan idealiter bepaald door de hoeveelheid reststromen die afkomstig zijn van onze productie en het grasland. In die situatie zou er wereldwijd een kwart van de akkerbouwgrond beschikbaar komen in vergelijking met wanneer iedereen volledig veganistisch zou eten. 9 - 23g dierlijk eiwit per persoon per dag zou dan beschikbaar zijn voor menselijke consumptie en het efficiëntste zijn qua landgebruik [12]. Een argument vóór het vegetarisme als voedingspatroon van de toekomst in het verschil tussen een vegetariër en veganist. Uiteraard blijft het ethische standpunt dat we helemaal geen dieren moeten houden en eten ook een hele goede overtuiging om wél voor geheel plantaardig te kiezen.

Bronnen

[1] www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30677-2/fulltext
[2] www.wur.nl/web/file?uuid=913faf7c-1259-40b1-9f54-7a9714eccc66&owner=497277b7-cdf0-4852-b124-6b45db364d72&contentid=531532
[3] www.milieucentraal.nl/eten-en-drinken/voedselverspilling/hoeveel-voedsel-verspillen-we/
[4] www.actionagainsthunger.org/world-hunger-facts-statistics
[5] sdgs.un.org/goals
[6] science.sciencemag.org/content/327/5967/812
[7] ourworldindata.org/grapher/protein-efficiency-of-meat-and-dairy-production
[8] www.nationalgeographic.com/foodfeatures/feeding-9-billion/
[9] ourworldindata.org/meat-production#global-meat-production
[10] https://www.wwf.nl/wat-we-doen/focus/biodiversiteit/living-planet-report
[11] www.overshootday.org/
[12] www.wur.nl/nl/show/Article-Food-System-Vision-Re-rooting-the-Dutch-food-system.htm
[13] www.rockefellerfoundation.org/meet-the-top-visionaries-food-system-vision-prize/

Meer lezen over wereldbevolking voeden, landbouw en vegetarische en plantaardige recepten

Bekijk ons nieuwe Dossier Wereldvoedselverdeling!

1. Luister naar De Boer’s inspirerende interview met De Correspondent
2. Nodig al je flexitariër-vrienden uit voor een heerlijke vegetarische maaltijd en gebruik recepten van deze site en van LekkerVega.nl
3. Daag hen uit zich in te schrijven voor onze 30 Dagen LekkerVega 'challenge' of de nieuwe 'budget-recepten'-versie ervan. En doe er zelf ook aan mee.
4. NIEUW: de WUR heeft een mooie, informatieve website over wereldvoedseldag.