Kalf bij koe houden is dierenliefde en zorgt voor kalfvriendelijkere melk

Houden van dieren, is samen-houden van kalf en koe

 
Het is een gewoonte, maar waarom eigenlijk? Kalfjes worden al heel vroeg na de geboorte, soms zelfs direct, van de moederkoe gescheiden. Het voelt tegennatuurlijk en een kleine groep boeren past daarom de praktijk aan: ‘Ik ging er pas over nadenken toen ik zelf kinderen kreeg.’ De Vegetariërsbond start een actie om een omslag te stimuleren.. 

Door Floris de Graad, directeur Vegetariërsbond
Datum publicatie: 7-9-'23 (Dit artikel verscheen deze maand ook in LekkerVega Magazine) 
 

In de gangbare melkveehouderij worden kalfjes direct na de geboorte van de moeder gescheiden. Het is een ‘gewoonte’ die in de loop van de tijd ontstaan is. Onder de 16.000 melkveehouders in Nederland zijn er hooguit enkele tientallen die deze praktijk niet toepassen.
 

Petitie kalf-vriendelijkere melk

De Vegetariërsbond start een petitie waarin wij de zuivelsector en ministerie van LNV oproepen om werk te maken van de stimulering van kalf-vriendelijkere melk. 

 

Voor zowel moeder als kind brengt het scheiden stress met zich mee. Dit is voor sommige boeren reden om het kalf onmiddellijk na de geboorte weg te halen. Want in de eerste periode geldt: hoe langer beide dieren bij elkaar zijn, des te groter de stress bij scheiding.



 
Het scheiden van kalf en koe voelt ‘tegennatuurlijk’, en dat is het natuurlijk ook. Uiteraard zijn er redenen waarom dit gebruik in de loop van de tijd ontstaan is, waarover straks meer.
In de natuur zondert de moederkoe zich bij de bevalling van de kudde af, maar ze blijft wel op zicht- en reukafstand van de veilige kudde. Ongeveer vijf dagen later voegt de koe zich weer bij de kudde, als het kalf voldoende sterk is en weerstand heeft opgebouwd. Binnen de kudde leren de kalfjes spelenderwijs sociaal gedrag aan. Na acht tot twaalf maanden laat de moederkoe het zogen door het kalf steeds minder toe en wordt de melkgift steeds minder.
 
Wat zo logisch lijkt, blijkt ook uit onderzoek: kalveren die bij hun moeder drinken en opgroeien in de kudde, zijn socialer en gezonder. Ze vertonen meer speelgedrag en kennen hun plek in de kudde beter. Kalfjes die in de kudde opgroeien, zijn socialer dan hun soortgenoten en hebben een hogere weerstand tegen ziekten.
Door de moeder gezoogde kalveren groeien ook beter, waardoor ze eveneens minder vatbaar voor ziekte zijn. Een kalf dat bij de eigen moeder mag drinken groeit flink: meer dan een kilo per dag. Wanneer een kalf bij de eigen moeder mag drinken, is de dagelijkse toename in gewicht aanzienlijk: meer dan een kilogram per dag. Waarschijnlijk is er ook minder sprake van kalversterfte onder de kalfjes die de eerste maanden bij hun moeder mogen blijven.
 

Moederkoe die haar kalf zoogt, levert 7 liter melk minder aan de boer 

De kalveren die een ander lot treft, worden direct of kort na de bevalling van de moeder gescheiden en in een soort plastic iglo geplaatst. Voordeel van deze aanpak is dat meer direct zicht en controle op het welzijn van het kalf mogelijk is. Ook is het onderkomen vaak droger en warmer en dan de buitenlucht. Omdat het kalf niet bij de kudde blijft, is er minder gevaar voor de overdracht van ziektekiemen vanuit de kudde. Het kalf dat geïsoleerd op het erf staat, staat daar natuurlijk in principe ‘veilig’ en kan niet door de kudde onder de voet worden gelopen. Echter, kalfjes die zonder moeder opgroeien, laten op latere leeftijd meer probleemgedrag zien dan kalfjes die geruime tijd (minimaal drie maanden) bij hun moeder mogen blijven.

Tenslotte kan het zijn dat het kalf ‘teveel’ melk drinkt. Een moederkoe die haar kalf zoogt levert ongeveer 7 liter minder melk aan de boer. De ‘meerkosten’ voor het samen houden van moederkoe en kalf bedragen op die manier ongeveer 270 euro.

Onderzoek WUR: kalf én koe hebben baat bij samen gehouden worden

Margret Wenker promoveerde aan de Wageningen Universiteit op onderzoek naar de mogelijkheid om kalveren bij de moederkoe te houden. Dit onderzoek werd mede gefinancierd door de NZO (Nederlandse Zuivelorganisatie). Zowel kalf als koe kunnen er volgens dit onderzoek baat bij hebben als ze bij elkaar gehouden worden. Wel is het hiervoor nodig dat er aan de gangbare ligboxstal aanpassingen worden gedaan.
 
In opdracht van Caring Farmers werd ook door Hogelschool Van Hall Larenstein onderzoek gedaan naar het vraagstuk. Dit leidde tot een praktisch overzicht van de noodzakelijke aanpassingen.
Zo moet voorafgaand aan de omschakeling de vloer geschikt worden gemaakt voor kalveren, genoeg ligruimte worden gecreëerd voor alle dieren, en een toegang gemaakt naar buiten. Belangrijk is ook dat koeien en kalveren zich kunnen afzonderen en dat er plekken zijn waar kalveren met elkaar kunnen spelen.
 

Kalf bij koe is een al langer lopende discussie, met de nodige weerstand bij boeren

De discussie over de vraag of het niet beter is als het kalf en de eerste weken bij de moederkoe kan blijven loopt al enige jaren. Vooral in het begin van de discussie riep dit de nodige weerstand bij boeren op. ‘Zou de politiek binnenkort besluiten dat baby’s niet meer in een wiegje, maar bij ouders in bed moeten slapen?’ sneerde LTO-bestuurder Dirk Bruins op Twitter naar aanleiding van een motie van de Partij voor de Dieren.
Inmiddels liggen er dus ten minste twee onderzoeken die aantonen dat het samenzijn van kalf en koe welzijnsbevorderend is voor beide dieren.

Het is de vraag of het draagvlak onder boeren om de gangbare werkwijze te veranderen groot is. Ingesleten gewoontes veranderen is nooit gemakkelijk, om de stal aan te passen zijn kosten en inspanningen nodig en veel boeren hebben het gevoel door de samenleving en de overheid overvraagd te worden. En begrijpelijkerwijs wil iedere boer baas op eigen erf zijn.
 

Bereidheid consument tot betalen hogere prijs als stimulans voor verandering - de huidige verkooppunten voor kalfvriendelijkere melk

Een belangrijke stimulans voor verandering is dat de consument aangeeft dit belangrijk te vinden én bereid is ervoor te betalen. Gelukkig is hier al het een en ander op gang gekomen.
Op de website www.kalfjesbijdekoe.nl zijn de verkooppunten te vinden van melk afkomstig van melkveehouders die de kalveren minimaal 8 weken bij de moeder laten blijven.
Sinds eind 2022 is er bij de bio-winkels en in een groot aantal Albert Heijn filialen ook melk te koop van het merk Zuiver Zuivel. Ook zijn producten van Kalverliefde te koop bij Albert Heijn en vanaf eerste week oktober (2023) ook bij Plus Supermarkten. Op Kalver-liefde.nl kun je precies zien waar.
  

Over stierkalfjes en plantaardige melk

Kalfvriendelijkere melk biedt natuurlijk geen oplossing voor de stierkalfjes, die uiteindelijk voor de slacht bestemd worden. Kies je daarom liever voor plantaardige melk? Kijk hier en hier voor meer info.