VN World Food Summit: omstreden weg naar duurzaamheid

Tekst: Floris de Graad, Directeur Vegetariërsbond & Daniël Gerritsen, Maatschappelijke Profilering en Voeding- en Gezondheidsexpert
Gepubliceerd: 23-09-2021
 

 
De World Food Summit van de Verenigde Naties is ditmaal een nauwe samenwerking tussen de VN en een aantal andere partijen [1]. Meest in het oog springend is het  World Economic Forum (WEF), de organisatie rond een jaarlijkse bijeenkomst van de leiders van de grootste bedrijven ter wereld, internationale politici, intellectuelen en journalisten. Daarnaast is Nederland sterk in de organisatie van de World Food Summit vertegenwoordigd met inbreng van Unilever, Royal DSM, Rabobank, Wageningen Universiteit en de Nederlandse overheid. De aanwezigheid van de Nederlandse overheid hoeft niet te verbazen. Mark Rutte, Sigrid Kaag en Wobke Hoekstra worden allen op de site van het WEF als betrokkenen vermeld [2].

 

Duurzaam voedsel volgens het WEF

Centraal op de top staat het thema van deze tijd: hoe kunnen we komen tot een duurzame voedselproductie? Het sympathiek klinkende ‘sustainable development goal’ nummer twee zet druk op de ketel. Het zou in 2030 gerealiseerd moeten zijn, over negen jaar dus. De zeventien door de VN geformuleerde doelstellingen worden daarom ook wel ‘Agenda 2030’ genoemd. Doelstelling twee gebiedt een einde aan honger, zorgen voor voedselzekerheid en duurzame landbouw.

Het WEF zoekt het antwoord vooral in een ander voedingspatroon en innovatie in de landbouw. Op dit thema werkt het WEF samen met EAT Forum, een Zweedse denktank die gesponsord wordt vanuit een trust die haar geld van farmaceut GSK kreeg [3]. EAT Forum publiceerde samen met het medische tijdschrift The Lancet duurzame voedingsrichtlijnen die wereldwijd als handvat zouden moeten gelden. Belangrijk en hoopgevend element: de wereldwijde consumptie van rood vlees moet drastisch ingeperkt worden. Op haar website geeft het WEF aan kweekvlees als een belangrijk alternatief voor rood vlees te zien. Het ziet voor onder andere de farmaceut Merck een belangrijke rol weggelegd in het opschalen van de productie van kweekvlees.

Om genoeg ruimte voor de natuur over te laten zou het wereldwijde landbouwareaal niet verder mogen groeien. Dit kan in de ogen van EAT echter alleen als de landbouw op de huidige grond flink geïntensiveerd wordt, bijvoorbeeld door veel meer kunstmest, bestrijdingsmiddelen en gentech te gebruiken. Deze strategie werkt de denktank verder uit in FReSH (Food Reform for Sustainability and Health), dat het omschrijft als een initiatief om ‘de transformatie van het voedselsysteem te stimuleren en bedrijfsoplossingen te creëren voor de industrie’. Onder de partners vinden we Bayer (bestrijdingsmiddelen), Cargill (agro-industrie), Syngenta (bestrijdingsmiddelen) , Unilever en zelfs Google. Het WEF zelf lanceerde al jaren geleden de ‘new vision on agriculture’. Een samenwerkingsverband van 32 multinationals die samen 10 miljard dollar bijeen willen brengen om 3,5 miljoen boeren in hun programma te betrekken. Ook hier zijn de betrokken bedrijven grote concerns in de chemie en voedingsmiddelen.
  

Oproep tot boycot voedseltop 

Dat onze manier van voedselproductie en –consumptie aan grondige vernieuwing toe is wordt breed gedeeld. Dat betrokkenheid van het bedrijfsleven hierbij noodzakelijk is wordt weinig betwijfeld. De vraag die voor ligt is of dit een transformatie via technische maatregelen door multinationals moet worden, of dat er in de samenleving zelf voldoende potentieel voor verandering aanwezig is.

De afgelopen tijd waren er twee voorbereidingsevenementen: de Nederlandse ‘Dialogues’ op 1 juni en de pre-summit in Rome eind juli. De Vegetariërsbond was bij beide digitaal aanwezig om namens haar leden en donateurs het belang van het vegetarische voedingspatroon te benadrukken bij het inrichten van voedselsystemen voor de toekomst.

“Het huidige voedselsysteem is kapot”. Deze stelling werd door veel deelnemers onderschreven bij beide voorbereidende voedseltoppen. Veel voedsel wordt nooit gegeten, maar weggegooid, terwijl: het land uitgeput raakt, de zeeën overbevist zijn en het voedselsysteem verantwoordelijk is voor één derde van de algehele broeikasgasuitstoot, wat wij ook in ons voedselverdelingsprobleem expert-artikel beschreven. Bij de Nederlandse top werden met name de vee-industrie en vleesconsumptie vaak genoemd als onhoudbaar en oorzaak van vele problemen. Zaken waar wij al lang tegen strijden. Goed dat dit inmiddels zo breed gedragen wordt.

Er was zelfs een heuse alternatieve voedseltop georganiseerd tijdens de pre-summit in juli door maatschappelijke organisaties, inheemse volkeren en belangengroepen van kleine boeren [4]. Zij riepen op tot boycot van de VN voedseltop. 
 
 

  

De ‘reset in de voeding’ in de praktijk

De spanning tussen grassroots-maatschappelijke organisaties en de agenda van het WEF komt ook naar voren in de keuze van de voorzitter van de VN voedseltop. Agnes Kalibata leidt de voedseltop, maar is ook de directrice van AGRA [5]. AGRA (Alliance for a Green Agrarian Revolution in Africa) is een door de Bill Gates Foundation gesteunde organisatie die een ‘groene revolutie’ in Afrika tot stand wil brengen. Door de inbreng en expertise van AGRA zouden boeren in Afrika hogere opbrengsten weten te behalen en zou de welvaart flink toe kunnen nemen. De praktijk is echter weerbarstig. Meer dan 500 spirituele leiders tekenden protest aan tegen de handelswijze van AGRA. In september riepen ook 200 organisaties Bill Gates op de financiering van AGRA stop te zetten.

De honger zou aanzienlijk verergerd zijn sinds de Gates en Rockefeller stichtingen in 2006 probeerden om de "groene revolutie" naar Afrika te brengen. De belangrijkste focus van AGRA zou het stimuleren boeren zijn om over te stappen van traditionele zaden en gewassen naar commerciële zaden, synthetische kunstmest en andere inputs om grondstoffengewassen voor de wereldmarkt te telen. Bill Gates voorspelde dat het verhogen van de ‘input’ de landbouwproductiviteit zou verhogen, de honger zou verminderen en kleinschalige boeren uit de armoede zou halen [6].
In plaats daarvan zou het aantal ernstig ondervoede mensen in Afrika. bebouwd Afrika ten zuiden van de Sahara sinds 2006 met bijna 50 procent zijn toegenomen, volgens het laatste VN-hongerrapport [7].
 
Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat AGRA en de groene revolutie-inspanning weinig of geen positieve impact hebben gehad op de kleinschalige boeren in Afrika. Rapporten die in 2020 werden gepubliceerd vonden een trage productiviteitsgroei voor basisgewassen en geen bewijs van stijgende inkomens voor kleinschalige boeren. Het onderzoek suggereert ook dat boeren meer voedzame, klimaatbestendige gewassen, zoals gierst, opgeven om maïs te verbouwen [6]. 

De programma’s ter promotie van de groene revolutie hebben de diversiteit aan landbouwgewassen en daarmee de diversiteit in de voeding beperkt. Het orignele voedingspatroon, op basis van de verschillende inheemse gewassen, was vaak plantaardiger en daarmee beter voor gezondheid en milieu dan het ‘nieuwe’ voedingspakket [8].

Hoewel mais ook in Afrika een belangrijk voedingsmiddel is, mogen we aannemen dat de export van mais met name bestemd is voor veevoer. Zo ging driekwart van de Nigeriaanse mais export de afgelopen vijf jaar naar de VS en Nederland [9].

In India is beroering onder de boerenbevolking nog groter. Dit jaar vonden er bijzonder grootschalige protesten plaats in wat al wel de ‘grootste boerenopstand ooit’ genoemd werd. Steen des aanstoots is een drietal landbouwhervormingen waarvan de boeren vrezen dat deze in de praktijk multinationals dominant zullen maken in de Indiase landbouwsector, met faillissementen en armoede als voorspeld gevolg.

‘De wetten zijn een direct gevolg van de jarenlange inspanningen van het World Economic Forum en het initiatief New Vision for Agriculture (NVA). Al meer dan 12 jaar pushen het WEF en haar NVA een bedrijfsmodel in Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Het "grote doelwit" is India, waar de weerstand tegen bedrijfsovername van de landbouw hevig is geweest sinds de mislukte Groene Revolutie van de Rockefeller Foundation in de jaren zestig. Voor de WEF Great Reset, beter bekend als de VN-Agenda 2030 voor "duurzame landbouw", moet het traditionele landbouw- en voedselsysteem van India worden doorbroken. De kleine familieboeren moeten worden gedwongen om te verkopen aan grote agrobedrijfconglomeraten en regionale of staatsbeschermingsmaatregelen voor de geëlimineerde landbouwers. Het zal "duurzaam" zijn, niet voor de kleine boeren, maar voor de gigantische agribusinessgroepen.’ schrijft de activistische website SGT report [10].

De door de VN vastgestelde ‘sustainable development goals’ klinken nastrevenswaardig. De vaststelling uit het netwerk van het WEF dat het van belang is om minder (rood) vlees te eten kunnen wij, de Vegetariërsbond, natuurlijk alleen onderschrijven. Het WEF ziet echter dat duurzaamheid bij een hoge productie alleen gerealiseerd kan worden door de inzet van nieuwe technieken en chemie, die te patenteren zijn. Zowel consumenten als kleinere voedselproducenten lijken via de invulling van het WEF steeds afhankelijker te worden van een aantal grote multinationals. Een toekomstvisie waar de VN geen problemen mee lijkt te hebben, maar wij niet overtuigd zijn of dat wel wenselijk is...

 

Bronnen

[1] sdgs.un.org/goals
[2] www.weforum.org
[3] https://eatforum.org/
[4] www.foodsystems4people.org/
[5] https://agra.org/
[6] childrenshealthdefense.org/defender/gates-foundation-stop-funding-failed-green-ag-revolution
[7] news.un.org/en/story/2020/07/1068261
[8] www.ipsnews.net/2020/08/address-malnutrition-food-insecurity/
[9] en.wikipedia.org/wiki/Maize#Feed_and_fodder_for_livestock
[10] www.sgtreport.com/2021/02/the-reshaping-of-global-agriculture-the-wef-agenda-behind-indias-modi-governments-farm-reform/

Meer lezen over wereldbevolking voeden, landbouw en vegetarische en plantaardige recepten

- Dit artikel is onderdeel van ons dossier 'Wereldvoedselverdeling'. Bekijk het dossier hieronder!
- Relevant expert-artikel eerder door ons gepubliceerd: Wereldbevolking in de toekomst voeden, betekent voedsel eerlijk verdelen 
- Daag je vrienden uit zich in te schrijven voor onze 30 Dagen LekkerVega 'challenge' of de nieuwe 'budget-recepten'-versie ervan. En doe er zelf ook aan mee. 

  

Help de Vegetariërsbond helpen

Ons werk ondersteunen? Heel graag! Word dan donateur, en praat jaarlijks mee over de koers, plannen en activiteiten. 
 

 

Dossier Wereld Voedselverdeling

- Lees het gehele Dossier Wereld Voedselverdeling -